دریافت:
احکام خمس
- وجوب پرداخت خمس
وجوب پرداخت خمس
خمس، یکی از واجبات مالی و فروع دین و از مهمترین پشتوانه های اقتصادی حکومت اسلامی برای ترویج دین و رفع نیازهای محرومان است. پرداخت خمس به قصد ادای تکلیف الهی، برای پرداخت کنندگان علاوه بر اجر الهی، موجب طهارت مال و روح از آلایش های مادّی میشود. بر اساس شریعت اسلام، مکلف باید یک پنجم از درآمدهای خود را به تفصیلی که گفته خواهد شد در عصر حضور معصومین علیهم السلام (پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و امامان معصوم) در اختیار آنان و در عصر غیبت، در اختیار ولی امر مسلمین قرار دهد تا در راه مصالح اسلام و مسلمانان صرف شود.
مسأله 1) خمس مانند زکات از عبادات است و باید با قصد قربت و اطاعت از خداوند پرداخت شود.
مسأله 2) وجوب خمس از ضروریات اسلام است و اگر انکار آن موجب انکار رسالت پیامبر اکرم اسلام صلی اللهعلیهوآله یا تکذیب ایشان و یا منجر به وارد شدن نقصی به شریعت اسلام شود، باعث کفر و ارتداد است.
- چيزهايى كه به آنها خمس تعلق میگیرد
- سرمایه و سود آن
سرمایه و سود آن
مسأله 31) محل تجاری و یا سرقفلی جزو سرمایه است و چنانچه از درآمد بین سال تهیه شده است، باید خمس آن بر اساس ارزشش در اولین سال خمسی پرداخت شود.
مسأله 32) ابزار و آلات کار حکم سرمایه را دارد؛ بنابر این اگر از درآمد کسب تهیه شود به آن خمس تعلق میگیرد.
مسأله 33) سرمایهای که از طریق درآمد تهیه شده است، خمس دارد، بنابراین کسی که درآمدی را به عنوان سرمایهی مضاربه به دیگری میدهد واجب است خمس آن را بپردازد.
مسأله 34) فردی که با درآمد بین سال خانهی چند طبقه ساخته یا تهیه کرده تا بعضی از طبقات آن را اجاره دهد و اجارهی آن را صرف هزینههای زندگی کند، باید سر سال خمسی، خمس ارزش طبقات اضافی را بپردازد.
مسأله 35) هزینه ی قبل از به دست آمدن سود، بنابر احتیاط واجب از سود کسر نمیشود؛ خواه برای تأمین آن قرض کرده باشد یا آن را از مال غیر متعلق خمس؛ مانند ارث، پرداخت کرده باشد.
مسأله 36) اگر بعد از حصول سود، از مال غیر متعلق خمس صرف در مخارج کند، میتواند مبلغ آن را از سود سال کسر نماید.
مسأله 37) اگر کالایی را با مال خمس داده شده به قصد فروش بخرد و بعد از مدتی آن را بفروشد، آن مقدار که بیشتر از قیمت خرید و تورّم آن است، جزو منفعت کسب محسوب میشود و باید خمس زاید بر مؤونهی سال را بپردازد.
مسأله 38) کالای تجاری که با پول خمس داده شده یا غیر متعلق خمس تهیه شده و ارزش افزوده پیدا کرده و مشتری دارد، چنانچه مثلاً برای سود بیشتر آن را نفروشد، باید با رسیدن سال خمسی، خمس ارزش افزوده آن را بپردازد، ولی اگر تا سرسال مشتری نداشته باشد، در حال حاضر پرداخت خمس افزایش قیمت آن واجب نیست و افزایش قیمت جزء درآمد سالی است که امکان فروش آن فراهم باشد.
مسأله 39) در آمدی که صرف سرمایه گذاری در شرکتی شده است، خمس دارد و هریک از اعضا نسبت به سهم خود از مجموع دارایی شرکت باید خمس بدهد و انجام این کار توسط مسؤول شرکت، متوقف بر کسب اجازه و وکالت از سهامداران شرکت است.
مسأله 40) کسانی که در آمد مشترک دارند، هر کدام باید خمس سهم خود را در مقدار اضافه بر مخارج سال بپردازد.
مسأله 41) خمس فقط بر مکلَف و شخص حقیقی واجب است و بر شخصیتهای حقوقی از قبیل دولتها، مؤسسهها، بانکها و مانند آن واجب نیست، بنابراین اگر مؤسسهای منفعتی ببرد لازم نیست بعد از کسری مخارج سالانه، خمس منافع را بپردازد. البته در صورتیکه اموال آن شخصیت حقوقی ملک اشخاص حقیقی باشد باید خمس آن منفعت را بپردازند.
مسأله 42) اگر شخصی، ملک یا سکهی طلا را به قصد فروش، از در آمد بین سال خریداری کرده باشد و آن مال را با اینکه خریدار دارد نفروشد، باید خمس آن را بر اساس ارزشش در سر سال خمسی بپردازد.
- موارد استثنای از خمس
- مؤونه و احکام آن
مؤونه و احکام آن
مسأله 64) مؤونه مخارجی است که فرد برای امور زندگی خود و خانوادهی تحت تکفل خویش؛ مانند خوراک، پوشاک، مسکن، اثاث خانه، وسیلهی نقلیه، کتاب، مسافرتهای متداول، صدقات، جوایز، نذورات، کفارات، مهمانیها هزینه میکند و همچنین مخارجی که برای فعایت اقتصادی، مانند حمل و نقل، خسارت وارده، اجرت کارگر، اجاره ی مغازه، هزینه ی آب و برق و مالیات، مصرف میکند.
مسأله 65) درآمد صرف شده در مؤونه؛ خواه برای مایحتاج زندگی و یا برای کسب و کار باشد، خمس ندارد.
مسأله 66) اگر از منفعت کسب پیش از دادن خمس، اثاثیهای برای منزل بخرد و در بین سال احتیاجش از آن برطرف شود، واجب است که خمس آن را بدهد.
مسأله 67) آنچه را بیمه گذار[1] طبق قرارداد بیمه بهعنوان حقّ بیمه بهتدریج یا یکجا به بیمهگر[2] میپردازد، جزو مؤونه محسوب میشود و خمس ندارد.
مسأله 68) مبالغی که انسان برای امور خیریه، کمک به مدارس، آسیبدیدگان از سیل و مانند آن انفاق میکند، از مخارج سال حساب میشود و خمس ندارد.
مسأله 69) کالاهایی که مورد نیاز نیست و یا اسراف و تبذیر محسوب میشود و هزینهی خرید وسایل حرام، مثل انگشتر طلای مردانه، آلات لهو و لعب، ابزار قمار و مانند آن جزء مؤونه محسوب نمیشود و خمس دارد.
مسأله 70) میزان در مؤونه، مخارجی است که تا سر سال از درآمد همان سال هزینه میشود نه درآمد سال قبل و بعد، بنابر این اگر در یک سال درآمدی به دست نیاورد، مؤونهی آن سال از درآمد سال قبل و یا سال بعد کسر نمیشود.
مسأله 71) فردی که زندگی را بر خود یا خانواده اش سخت میگیرد و کمتر از شئون خود و خانواده اش خرج میکند، نمیتواند مقدار صرفهجویی شده را مؤونه به حساب آورد و خمس آن را نپردازد.
مسأله 72) هدیه دادن چیزی که بیشتر از حدّ شأن عرفی هدیه دهنده باشد، مؤونهی او محسوب نمیشود و باید خمس آن را بپردازد.
مسأله 73) طلایی که شوهر از درآمد بین سال خمسی برای همسرش میخرد و به او میدهد، اگر به مقدار متعارف و مناسب شأن او باشد، از مؤونه محسوب میشود و خمس ندارد.
مسأله 74) بخشش صوری و به قصد فرار از خمس، موجب سقوط خمس نمیشود، بنابراین زن و شوهری که پیش از رسیدن سال خمسی، اقدام به هدیه کردن صوری درآمد سالانهی خود به یکدیگر میکنند با این کار، وجوب خمس از آنان برداشته نمیشود.
مسأله 75) اگر شخصی از درآمد بین سال برای آیندهی فرزندانش مثلاً اقدام به تهیهی مسکن کند، در صورتی که مسکن تهیه شده از مخارج متناسب با شأن عرفی او محسوب شود، خمس ندارد.
مسأله 76) مؤونهای که پس از گذشت سال خمسی از مؤونه بودن خارج شود، خمس ندارد.
مسأله 77) پول فروش مؤونه ی سالهای گذشته که از مؤونه بودن خارج شده، خمس ندارد، حتی اگر آن را سرمایه کسب قرار دهد. ولی افزایش قیمت آن در این صورت متعلق خمس است.
مسأله 78) وسیله ی نقلیه ای که از درآمد بین سال جهت استفادهی شخصی و رفع نیازهای زندگی تهیه شده و جزو احتیاجات مناسب با شأن عرفی شخص باشد مؤونه است و خمس ندارد، ولی اگر برای کسب و کار باشد، مثل تاکسی، حکم ابزار کار را در وجوب خمس خواهد داشت.
مسأله 79) وسیلهی نقلیهای که جزو مؤونه بوده و از مؤونه بودن خارج شده، اگر پس از گذشت سال خمسی به فروش برسد، پول فروش آن خمس ندارد.
مسأله 80) اگر از درآمد بین سال به دیگری هدیه دهد و بعد از سال خمسی از هبهی خود رجوع کند، به مجرد رجوع از هبه، باید خمس آن را بپردازد.
مسأله 81) فردی که کفنی را از درآمد بین سال خریده و چند سال مانده باید خمس قیمت آن را در هنگام رسیدن اولین سال خمسی، به علاوه مقدار کاهش ارزش پول بپردازد.
مسأله 82) کالاهایی از قبیل قند، شکر، برنج، روغن و مانند آن که در احتیاجات روزانهی زندگی مصرف میشود اگر از درآمد سال به منظور مصرف سالانه خریداری شود و به مصرف برسد، مؤونه به حساب میآید و خمس ندارد و هر مقدار از آن که تا انتهای سال مصرف نشود مؤونه نبوده و باید خمس ارزش آن سر سال خمسی پرداخت شود.
مسأله 83) چیزهایی از قبیل خانهی مسکونی، لوازم خانگی، اتومبیل شخصی، زیورآلات زنانه و مانند آن که هنگام استفاده عین آنها باقی میماند و به عنوان نیاز زندگی از درآمد بین سال خریداری و استفاده میشود، خمس ندارد.
مسأله 84) ملاک عدم وجوب خمس در کالاهایی که عین آنها باقی می ماند، آن است که آن کالا مورد نیاز انسان و مناسب با شأن عرفی او باشد؛ هر چند در طول سال از آنها استفاده نشود. بنابراین اگر فرش و ظروف و مانند آن در طول سال مورد استفاده قرار نگیرد ولی برای استفادهی مثلاً میهمان به آنها نیاز باشد، خمس ندارد.
مسأله 85) کتابهای چند جلدی اگر مجموع آن مورد نیاز باشد و یا خرید جلدی که به آن احتیاج است متوقف بر خرید دورهی کامل آن باشد خمس ندارد و در غیر این صورت باید خمس جلدهایی که الآن مورد نیاز نیست پرداخت شود.
مسأله 86) مایحتاج زندگی از قبیل لوازم خانگی، جهیزیه، لوازم ساخت ساختمان مسکونی و مانند آن که شخص نمیتواند هنگام نیاز یکباره آنها را خریداری کند و عرفاً ناگزیر است که به تدریج تهیه و برای زمان احتیاج نگهداری نماید، آن مقدار که هرسال به اندازهی شأن عرفی خود تهیه میکند مؤونه است و خمس ندارد.
مسأله 87) اگر در منطقهای رسم بر این باشد که خانوادهی داماد اقدام به تهیه و تأمین اثاثیه و لوازم خانه کنند و به تدریج به تهیهی آن لوازم بپردازند و سال بر آنها بگذرد، در صورتی که تهیهی اثاث و لوازم زندگی برای آینده عرفاً جزو مؤونه محسوب شود، خمس ندارد.
مسأله 88) شخصی که خانهای برای سکونت ندارد، ولی مالک زمینی است که سال خمسی بر آن گذشته، چنانچه زمین را برای ساخت مسکن مورد نیاز، از درآمد بین سال خریده باشد خمس آن واجب نیست، ولی اگر آن را از درآمد سال به قصد فروش و مصرف پول آن برای ساخت خانه خریده باشد، پرداخت خمس آن واجب است.
مسأله 89) فردی که خانهی ملکی برای سکونت ندارد و از درآمد بین سال زمینی خریده تا در آن خانهای برای خودش بسازد، چنانچه شروع به ساختن کند ولی قبل از اتمام آن، سال خمسی برسد زمین و مصالح ساختمان خمس ندارد.
مسأله 90) اگر شخصی منزلی که مورد نیاز و شأن او باشد تهیه کند، مؤونه محسوب میشود و خمس ندارد هر چند به عللی نتواند در آن سکونت کند و یا پس از مدتی از سکونت در آن منصرف شود.
- خمس مطالبات
خمس مطالبات
مسأله 91) اگر طلبهایی که شخص بابت سود فروش نسیهی کالا علاوه بر مقدار ارزش نقد آن دارد سر سال خمسی قابل دریافت باشد، پرداخت خمس آن سر سال واجب است و در غیر این صورت جزو درآمدهای سال دریافت محسوب میشود.
مسأله 92) حقوق معوّقه و اجرت اضافهکاریکه سر سال خمسی قابل دریافت نباشد، جزو درآمد سالِ دریافت آن محسوب می شود که اگر در همان سالِ دریافت در مؤونه مصرف شود، خمس ندارد امّا اگر سرِ سالِ خمسی قابل دریافت باشد، پرداخت خمس آن واجب است، هرچند هنوز آن را نگرفته باشد.
مسأله 93) حق سنوات و آنچه بر اساس قرارداد پرداخت می شود، جزو درآمد سال دریافت محسوب می شود که اگر تا پایان سال خمسی در مؤونه صرف نشود باید خمس آن پرداخت شود ولی پاداش وعیدی خمس ندارد .
مسأله 94) پرداخت خمس حقوق بازنشستگی و پولی که به خاطر مرخصّیِ استفاده نشده پرداخت میشود، اگر تا سر سال خمسی باقی بماند، واجب است.
مسأله 95) مبالغی که تحت عنوان صندوق پس انداز، قانون تسرّی، صندوق تأمین آتیه و... از حقوق و مزایا کسر و در پایان مدت خدمت هنگام بازنشستگی به صورت یکجا پرداخت میگردد، دو صورت دارد :
1. اگر این مبالغ بدون اختیار از حقوق کسر میشود، جزو درآمد سال وصول است که اگر تا سر سال خمسی (سال وصول) در مؤونه صرف نشود، خمس دارد.
2. اگر با توافق از حقوق کسر میشود و قابل دریافت است، باید در پایان هر سالِ خمسی، خمس آن پرداخت شود، اما اگر قابل دریافت نیست، زمانی که پرداخت شد باید بلافاصله خمس مقداری که قبلاً سال بر آن گذشته است پرداخت شود و مقداری که مربوط به سال اخیر بوده و هنوز سال خمسی آن نرسیده، جزو درآمد سال وصول است.
مسأله 96) اگر از درآمد بین سال مالی را به کسی قرض دهد، چنانچه بتواند تا آخر سال قرضش را از او بگیرد، واجب است سر سال، خمس آن را بپردازد، و لی اگر نتواند قرض خود را تا پایان سال بگیرد، می تواند هر وقت آن را وصول کرد خمس آن را فوراً بپردازد.
مسأله 97) پول پیش که مستأجر به موجر قرض میدهد، اگر از منفعت کسب مستأجر باشد بعد از گذشت سال خمس دارد و هر وقت مستأجر بتواند آن را از موجر بگیرد باید خمس آن را بپردازد. مگر اینکه به این پول برای اجاره منزل نیاز داشته باشد که در این صورت می تواند تا زمان رفع نیاز، پرداخت خمس را به تأخیر بیندازد.
مسأله 98) مبلغی که برای تشرف به حج یا عمره به بانک سپرده میشود، تا زمانی که نوبت آنها فرا میرسد اصل پول و سود آن را دریافت کرده و به عمره و حج مشرف شوند، چنانچه در همان سال خمسی سپردهگذاری به حج یا عمره بروند خمس ندارد، ولی اگر نوبت آنها پس از سال خمسی باشد به اصل سپرده اگر از درآمد بین سال بوده خمس تعلق میگیرد، اما سود حاصل در صورتیکه پیش از سال تشرف، قابل وصول نباشد،
جزو درآمد سال وصول محسوب میشود که در صورت هزینه شدن در آن سال، خمس ندارد. - سال خمسی، محاسبه و پرداخت آن
سال خمسی ، محاسبه و پرداخت آن
مسأله 99) ابتدای سال برای پرداخت خمس زمانی است که انسان اوّلین درآمد را به دست می آورد، بنابراین ابتدای سال خمسی افرادی مانند کارگران و کارمندان از اولین روزی است که امکان دریافت اولین درآمد از درآمدهای کار و کارمندی را داشته باشند و سال خمسی تجار و مغازهداران با امکان حصول اولین سود خرید و فروش است و سال خمسی باغداران و کشاورزان از برداشت اولین محصول شروع میشود.
مسأله 100) تقدیم سال خمسی به اینکه خمس درآمد تا آن زمان را پرداخت کند، اشکال ندارد.
مسأله 101) تأخیر در پرداخت خمس به مقداری که عرفاً صرف مال در آن، مثل صرف در مؤونه سال محسوب شود، اشکال ندارد، مثلاً امروز سال خمسی فرد فرا رسیده و او نیاز دارد وسیلهای برای مایحتاج زندگی خود تهیه کند، یا اینکه دین خود را پرداخت کند؛ در این صورت مجاز است قبل از دادن خمس، آن وسیله را خریداری کرده یا دین خود را بدهد.
مسأله 102) چنانچه دین را تا پایان سال خمسی (طبق قبل) بپردازد مؤونه او محسوب میشود.
مسأله 103) اگر فردی در بین سال فوت کند، با اینکه دارای سال خمسی است، اما هنگام مرگ، آخر سال او حساب شده و باید خمس آنچه که از درآمد سال فوت، صرف مؤونه نشده، پرداخت شود .
مسأله 104) اگر میت وصیت کند که مقداری از دارایی او به عنوان خمس پرداخت شود یا ورثه بدانند که وی خمس بدهکار است، تا زمانیکه وصیت میت و یا خمسی را که بر عهده دارد از ترکهی او نپردازند، نمیتوانند در آن تصرف نمایند، مگر آنکه تصمیم جدّی بر ادای خمس و انجام وصیت بدون مسامحه داشته باشند.
مسأله 105) سود حاصل از ارثی که به کودک می رسد و تا زمان رسیدن به بلوغ شرعی در ملک او باقی میماند، بنابر احتیاط واجب باید بعد از رسیدن به سن تکلیف، خمس آن را بپردازد.
مسأله 106) هرگاه به مال کودکان خمس تعلق بگیرد، بر ولیّ شرعی او پرداخت آن واجب است؛ مگر خمس سود حاصل از تجارت با اموال او یا منافع کسبش که پرداخت آن بر ولی واجب نیست، البته در صورتی که سود به دست آمده تا رسیدن طفل به سن تکلیف باقی بماند، ادای خمس آن بنابر احتیاط واجب بر عهدهی طفل است.
مسأله 107) تأخیر پرداخت خمس از سال خمسی به سال دیگر جایز نیست، البته هر وقت آن را بپردازند ادای بدهی محسوب میشود و در صورت کاهش ارزش پول، مقدار تنزّل نیز باید پرداخت شود و اگر مقدار تنزّل معلوم نباشد، باید با حاکم شرع مصالحه شود.
مسأله 108) صِرف عدم توانایی یا دشواری پرداخت خمس، موجب سقوط تکلیف نمیشود، بلکه براین افراد واجب است هر زمانی که توانایی داشتند، خمسشان را بپردازند.
مسأله 109) مالیاتی که دولتها براساس قوانین و مقررات وضع میکنند، هر چند پرداخت آن بر کسانی که قانون شامل آنان میشود واجب است و مالیات پرداختی هر سال
از مؤونهی همان سال حساب میشود، ولی به جای خمس محسوب نمیشود و دادن خمس درآمد سالانهشان در زاید بر مؤونهی سال به طور مستقل بر آنان واجب است.مسأله 110) چنانچه کسی در یک سال درآمدی نداشته باشد، نمیتواند مؤونهی آن سال را از درآمدهای سال قبل و یا سال بعد کسر کند. البته اگر برای مخارج خود قرض کند، میتواند از منافع سال بعد قرض خود را ادا نماید.
مسأله 111) کسی که درآمدی هر چند به مقدار کم داشته باشد، واجب است که سال خمسی داشته و درآمد سالانه خود را محاسبه نماید تا اگر چیزی از درآمد تا پایان سال باقی بماند خمس آن را بپردازد.
مسأله 112) کسی که خمس درآمد خود را سر سال نپردازد و پس از گذشت سال خمسی آن را صرف در زندگی یا تبدیل به سرمایه کند، این خمس بر عهدهی او میباشد که باید آنرا با لحاظ تنزل ارزش پول پرداخت کند، بنابر این در مواردی که مقدار تنزل ارزش پول (تورم) معلوم است همان را میپردازد و در موارد مشکوک باید مصالحه شود.
مسأله 113) هر مقدار از منفعت کسب که پسانداز میشود، یک بار به آن خمس تعلق میگیرد و قرضالحسنه دادن آن به دیگران یا به بانک، موجب سقوط خمس آن نمیشود.
مسأله 114) اگر هریک از اعضای صندوق قرض الحسنه، سهم خود را از درآمد غیر مخمس، بعد از پایان سال خمسی پرداخته باشد واجب است خمس آن را بپردازد، ولی اگر آن را در بین سال داده باشد در صورتی که دریافت آن برای او در پایان سال خمسی وی ممکن باشد باید خمس آن را در پایان سال بدهد و در غیر این صورت میتواند
هر وقت دریافت آن ممکن بود خمس آن را پرداخت کند. همچنین مبلغی که هر ماهه برای افزایش موجودی صندوق پرداخت میشود همین حکم را دارد.مسأله 115) اگر مال مخمّس با غیر مخمّس مخلوط شود و یا در یک حساب باشد و فرد بدون نیت از آن حساب برداشت کند و یا حتی با نیت مال مخمّس، برداشت نماید و در مؤونه صرف کند و به مقدار مخمس یا کمتر در حساب باقی بماند، مقدار باقی مانده خمس ندارد.
مسأله 116) حساب سال خمسی و محاسبهی درآمد سالانه واجب مستقلی نیست، بلکه راهی برای شناخت مقدار خمس است. بنابراین اگر همهی منفعت کسب را در مؤونه صرف کند، خمسی به وی تعلق نمیگیرد.
مسأله 117) زن و شوهری که درآمد خود را به طور مشترک در مؤونه مصرف میکنند واجب است هریک سال خمسی داشته باشند و خمس باقی ماندهی درآمد سالانهی خود را در پایان سال خمسی بپردازند و جایز است یکی از آنان با اجازهی دیگری محاسبه کرده و خمس را بپردازد.
مسأله 118) انسان میتواند خودش خمس مالش را حساب کند و به ولی امر خمس یا وکیلش بپردازد.
مسأله 119) سال خمسی را میتوان قمری یا شمسی قرار داد و مکلف در انتخاب آن آزاد است.
مسأله 120) هنگام رسیدن سال خمسی، برای محاسبهی خمس سرمایه، ابتدا کالاها
و پولهای نقد موجود را حساب و قیمتگذاری کرده و خمس آنچه را که از درآمد بین سال تهیه شده، میپردازد، سپس در سال بعد مجموعهی کالا و پول نقد موجود را با سرمایه ی سال قبل که خمس آن پرداخته شده است میسنجد، اگر علاوه بر تورّم، چیزی بر آن اضافه شده، سود محسوب شده و به آن خمس تعلق میگیرد و اگر چیزی اضافه نشده باشد، خمس بر او واجب نیست.مسأله 121) واجب است در محاسبهی خمس سرمایه، کالاها و اجناس (سرمایهی غیر نقدی) را به هر صورت ممکن؛ هرچند با تخمین، تعیین قیمت کند.
مسأله 122) کسی که در صحت حساب خمس درآمد سالهای گذشته، شک دارد به آن اعتنا نکند و پرداخت مجدد خمس بر او واجب نیست. ولی اگر در مورد درآمد شک داشته باشد که آیا جزو درآمد سالهای قبل است که خمس آن پرداخت شده یا جزو درآمد امسال است که خمس آن داده نشده است ، بنابر احتیاط خمس آن را بپردازد.
مسأله 123) کسی که خانهی مسکونی یا چیز دیگری را که مؤونه محسوب میشود، با درآمد کسب خریده ولی نمیداند که آنرا از درآمد بین سال خریده یا پس از پایان سال و پیش از پرداخت خمس خریداری کرده، بنابر احتیاط واجب باید با ولی امر خمس یا وکیل او مصالحه نماید.
مسأله 124) خمس قطعی، قابل بخشش یا مصالحه نیست.
مسأله 125) در مواردی که خمس بر افراد واجب شده، ولی توان پرداخت آن را یکجا ندارند، باید خمسی را که بر عهده دارند به تدریج بر حسب توان مالی در اولین فرصت بپردازند و احتیاط آن است که این کار با اجازهی ولی امر خمس باشد.
مسأله 126) فردی که مبلغی را به عنوان خمس مالی که متعلق خمس نبوده پرداخته است، اگر مبلغ مذکور در مصارف شرعی مصرف شده، بابت خمس مالی که فعلاً بدهکار است حساب نمیشود. اما اگر عین آن موجود باشد میتواند آن را مطالبه کند.
مسأله 127) پرداخت خمس و سایر حقوق شرعی از طریق حساب و حوالهی بانکی اشکال ندارد.
- مصرف خمس
مصرف خمس
مسأله 128) کسی که مکلف به پرداخت خمس میباشد باید آن را به ولی امر خمس تحویل دهد و در این تفاوتی میان سهم سادات و سهم امام(علیه السلام) نیست.
مسأله 129) پرداخت خمس به کسی که می دانیم وکیل ولی امر مسلمین در گرفتن خمس میباشد، جایز است، ولی اگر وکالت او احراز نشده باشد، دادن خمس به او جایز نیست و در صورت پرداخت، موجب یقین به برائت ذمه نمیشود.
مسأله 130) صرف خمس (خواه سهم امام «علیه السلام» و خواه سهم سادات) در هر امری؛ مانند حوزههای علمیه، تهیه و توزیع کتابهای مفید و لازم دینی، ازدواج سادات نیازمند و پرداخت بدهی آنان باید با اجازهی از ولی امر مسلمین یا نمایندهی ایشان در این زمینه، باشد.
مسأله 131) مقلدین هریک از مراجع عظام تقلید «دامت برکاتهم» اگر در پرداخت سهمین مبارکین به استناد فتوای مرجع تقلید خود عمل کنند، مجزی است.
مسأله 132) سید فقیری که به او خمس داده میشود باید شیعهی دوازده امامی باشد.
مسأله 133) ساداتی که دارای شغل و کسبی هستند، اگر درآمد آنان برای زندگیشان
به طور متعارف و مناسب با شأن عرفیشان کافی باشد، حق دریافت خمس ندارند.مسأله 134) سیدی که نفقهی او به عهدهی دیگری است، اگر آن فرد با وجود تمکن مالی، نفقهاش را نمیدهد، چنانچه نتواند نفقهاش را از او بگیرد و خود نیز فقیر باشد، جایز است به مقدار نفقه از سهم سادات، دریافت کند.
مسأله 135) پرداخت ردّ مظالم[1] و صدقاتی که به سبب نذر یا وصیت و مانند آن واجب میشود و نیز صدقات مستحبی به سادات نیازمند اشکالی ندارد.
مسأله 136) زن سیدهای که شوهرش بر اثر فقر نمیتواند نفقهی او را بدهد و او هم شرعاً فقیر باشد میتواند برای رفع نیازش سهم سادات بگیرد و آن را برای خود و فرزندان و حتی شوهرش (هر چند از سادات نباشد) مصرف کند.
مسأله 137) اگر فردی یکی از اعضای خانوادهاش که واجب النفقهی اوست، سید و فقیر باشد، نمیتواند خمس خود را به او بپردازد .
مسأله 138) سید کسی است که از طرف پدر انتساب به جناب هاشم جد اعلای پیامبراعظمصلیاللهعلیهوآله داشته باشد، بنابراین همهی سادات علوی و عقیلی، هاشمی هستند و حق استفاده از مزایای خاص سادات هاشمی را دارند.
مسأله 139) گرچه منتسبین به پیامبر اکرمصلیاللهعلیهوآله از طرف مادر هم از اولاد
رسول اکرمصلیاللهعلیهوآله محسوب میشوند، ولی ملاک ترتّب آثار و احکام شرعی سیادت،
با انتساب از طرف پدر است.7. مظالم جمع مَظلِمَه در لغت مالی را گویند که به ناحق از کسی گرفته شده است، مانند مال غصب یا سرقت شده. بنابراین، ردّ مظالم به معنای بازگرداندن چنین مالی به صاحبش خواهد بود.
- مسائل متفرقهی خمس
مسائل متفرقهی خمس
مسأله 140) خوردن غذای کسی که اهل خمس نیست اشکال ندارد.
مسأله 141) اگر سرپرست خانواده خمس اموال خود را نپردازد، گر چه مرتکب معصیت شده است، لکن تصرف اعضای خانواده در آن اموال اشکال ندارد.
مسأله 142) اگر فردی که به اموالش خمس تعلق گرفته ولی خمس آن را نمیدهد، معاملهای انجام دهد، آن معامله صحیح بوده و آنچه مورد معامله بوده به دیگری منتقل میشود. البته ذمهی آن شخص، بدهکار است و باید خمس را بپردازد.
مسأله 143) معاشرت با مسلمانانی که به امور دینی به خصوص نماز و خمس پایبند نیستند، اگر مستلزم تأیید ایشان در عدم التزام به امور دینی نباشد، اشکال ندارد؛ مگر آن که ترک معاشرت با آنان در اهتمام ایشان به امور دینی مؤثر باشد که در این صورت واجب است معاشرت با آنان را به طور موقت از باب نهی از منکر ترک کند.
مسأله 144) اگر فردی برای رفتن به حج مبلغی را به حساب سازمان حج واریز کند و قبل از تشرف به خانهی خدا، از دنیا برود، فیش حج او به قیمت فعلی از ترکهاش محسوب میشود و چنانچه حج بر ذمه نداشته و وصیت به حج هم نکرده باشد، صرف آن در حج نیابی برای وی واجب نیست، ولی در صورتیکه مبلغ پرداختی بابت فیش از پولی بوده که خمس به آن تعلق گرفته، خمس آن و خمس مقدار تفاوت ارزش پول فیش، واجب است.
کاربر گرامی؛ لطفا قبل از تکمیل فرم، موارد زیر را مطالعه کنید:
- جهت مکاتبه با دفتر، از قسمت ارسال نامه استفاده نمایید.
- به منظور استفتاء یا ارسال سوال شرعی، از قسمت ارسال سوال شرعی استفاده نمایید.
- جهت ارایه انتقاد و پیشنهاد به سایت دفتر، از قسمت ارتباط با پایگاه استفاده نمایید.
- از فرم زیر فقط برای ارایه نظرات در مورد محتوای همین صفحه استفاده نمایید.
- مسوولیت ارسال اشتباه بر عهده ارسال کننده آن است.