مناسک حج (امام و رهبرى)
- پيشگفتار
- مقدمه
- شرايط وجوب حَجّةالاسلام
- نيابت در حج
- حج استحبابى
- اقسام عمره
- اقسام حج
- باب اول: اعمال عمره تمتع
- فصل اول: محل احرام عمره تمتع
- فصل دوم: واجبات احرام
- فصل سوم: مُحرّمات احرام
- فصل چهارم: طواف واجب و بعضى از احكام آن
- واجبات طواف
- مسائل متفرقه طواف
- استفتائات طوافاستفتائات طوافج ـ اگر می توانند ولو در وقت خلوت در مطاف طواف كنند بايد در حدّ آن طواف نمايند312 و نماز خواندن در مكان دور در مورد ضرورت مانع ندارد و صبر لازم نيست.□ [645] س ـ جوان 17 ساله غير مختون، كه به تشخيص شورای پزشكی ختنه برای او خطر دارد، مستطيع شده و فعلاً در مدينه است، آيا تكليف او نسبت به حج چيست؟
ج ـ بايد محرم شود و خودش طواف كند و نايب هم بگيرد برای طواف و بعد از طواف، خودش يك نماز بخواند و بعد از طواف نايبش نيز، خودش نماز ديگر بخواند، و در صورتی كه دو طواف باهم انجام شود خودش يك نماز بخواند كفايت می كند.
[646] س ـ اگر در اثنای طواف نماز جماعت برقرار شد و شخص از ادامه طواف معذور شد تكليف چيست، و اگر در اثنای سعی باشد وظيفه چيست؟
ج ـ اگر بعد از شَوط چهارم طواف يا سعی قطع شده،295 از همان جايی كه قطع شده طواف يا سعی را تمام كند، و اگر قبل از شَوط چهارم طواف بوده و فصل طويل شده، طواف را از سر بگيرد، هرچند احتياط آن است كه طواف را اتمام و پس از خواندن نماز آن، طواف را اعاده كند و نماز طواف ديگری بخواند و در سعی نيز احتياط در اتمام و اعاده است.
□ [647] س ـ اگر كسی بعد از تقصير در عمره تمتّع متوجه شود كه وضوی او باطل بوده يا وضو نداشته و با اين حال طواف كرده و نماز طواف خوانده است، وظيفه او چيست؟
ج ـ طواف و نماز را اعاده كند و عمره او صحيح است.
[648] س ـ شخصی در حال طواف، كعبه را بوسيده است و احتمال می دهد كه در آن حال چند قدم راه هم رفته باشد، فعلاً وظيفه او چيست و البته اين شك بعد از عمل برای او حادث شده است؟
ج ـ طواف او صحيح است.
[649] س ـ اگر در اثنای طواف، شك در صحت شَوط سابق يا جزئی از شَوطی كه مشغول است و محل آن گذشته است بكند، چه حكمی دارد؛ مثلاً نمی داند كه از مقابل حِجْر كه عبور كرده از حدّ مطاف خارج بوده است يا نه؟
ج ـ اگر مسأله را می دانسته و می خواسته است عمل صحيح را انجام دهد؛ يعنی غافل نبوده، طواف صحيح است.296
□ [650] س ـ اگر طواف يا سعی يا نماز طواف در عمره، به جهتی باطل شده باشد و شخص بدون توجه به آن، تقصير نموده باشد و لباس پوشيده و بعد متوجه شده كه عمل مزبور باطل بوده است وظيفه او چيست و كفاره دارد يا نه؟
ج ـ بايد عمل باطل شده را جبران كند و ظاهر اين است كه از احرام خارج شده و كفاره ندارد.
[651] س ـ كسی در شَوط ششمِ طواف، نجاستی در بدن ديده و يقين كرده كه از شَوط های قبل، اين نجاست در بدن او بوده است، بدون توجه به مسأله طواف را تكميل كرده و بعداً بدن را تطهير نموده و طواف را اعاده كرده است و عمره را تمام كرده است، آيا عمل او صحيح است يا خير؟
ج ـ بايد297 مقداری از طواف را كه بعد از يقين به نجاست باقی مانده اعاده كند و بعد نماز طواف را بخواند و ظاهر اين است كه از احرام خارج شده و با اتمام طواف و نماز طواف مذكور، عمل صحيح است.
[652] س ـ كسی در اثنای طواف آن را قطع كرده و از اول شروع كرده است، آيا طواف او صحيح است يا خير و چنانچه اعمال مترتبه و تقصير را انجام داده وظيفه او چيست؟
ج ـ اگر بعد از دور چهارم بوده به احتياط واجب298 آن را تمام كند و بعد يك طواف ديگر به جا آورد و اگر قبل از دور چهارم بوده در فرض سؤال بايد يك طواف ديگر به جا آورد و با فرض جهل، ظاهر اين است كه اعمال مترتبه صحيح و از احرام خارج شده است.
[653] س ـ كسی در شَوط آخر محدث شده است و بدون طهارت شَوط را اتمام كرده و بعد وضو گرفته و طواف را اعاده نموده است و نماز و سعی و تقصير را انجام داده است، آيا صحيح است و وظيفه او چيست؟
ج ـ بايد299 قسمتی از طواف را كه بی وضو انجام داده، با وضو به جا آورد و بعد از آن نماز طواف بخواند.
[654] س ـ كسی توهّم كرده است كه در طواف، مقداری در اثر فشار جمعيت برده شده ولی برای او جزمی نيست و چون نمی توانسته برگردد و تدارك كند، بقيه شَوط تا محلّ تدارك را به قصد احتياط و رجا انجام می دهد كه اگر شَوط او باطل است زيادی لغو باشد و اگر شَوط او صحيح است زياده از طواف باشد و بعد بقيه اشواط طواف را به جا آورده و اين شَوط را به حساب نياورده است، آيا اين طواف صحيح است يا خير؟
ج ـ صحيح نيست.
[655] س ـ كسی در وقت طواف، شك در اشواط پيدا كرد و چون گمانش به يك طرف بيشتر بود بنا را بر آن طرف گذاشت و بعد از انجام اعمال يقين به صحت طواف خود پيدا كرد، آيا طواف او صحيح است؟
ج ـ صحيح است.
[656] س ـ كسی در شَوط چهارم از حجرالأسود تا اول حجر اسماعيل را پيمود و فكر كرده است كه چون اول شَوط چهارم نيّت جدا در اين شَوط نداشته بايد اين قسمت شَوط را اعاده كند، لذا بقيه شَوط را بدون نيّت رفته و از حجرالأسود به قصد شَوط چهارم طواف كرده است، آيا اشكالی در طواف حاصل می شود؟
ج ـ اشكال دارد.300
[657] س ـ كسانی در طواف بعد از انجام مقداری از آن، آن را رها می كنند و بلافاصله از نو شروع می كنند، طواف آن ها چه صورت دارد و چنانچه در سعی بوده حكم چيست؟
ج ـ اشكال دارد301 و اگر بعد از شَوط چهارم طواف بوده، بايد آن را اتمام كنند و نماز بخوانند و دو مرتبه طواف و نماز آن را اعاده نمايند.
[658] س ـ درباره اشخاصی كه قادر به طواف نيستند، آيا نايب گرفته شود يا خودشان در تخت روان طواف داده شوند، با در نظر گرفتن اين كه متصديان وسيله نامبرده، در خارج محدوده مطاف طواف می دهند؟
ج ـ احتياطاً هر دو را انجام دهند. اگر چه طواف دادن در خارج مطاف كفايت می كند.302
[659] س ـ شخصی در حال طواف اشتباهاً به قصد طواف وارد حجر اسماعيل (عليه‌السلام) می شود و بعد كه متوجه شد برمی گردد و از همان جا كه وارد حجر شده بود طواف را شروع و شَوط را كامل می نمايد، آيا طوافش صحيح است يا نه؟
ج ـ اشكال دارد.303 بلی، اگر پس از تذكر در حجر اسماعيل از حجرالأسود به قصد احتياط شَوط را اعاده می كرد، و از محلی كه وارد حجر شده، قاصد جدی طواف بود، طوافش اشكال نداشت.
[660] س ـ اگر در حال طواف يا سعی يا در نماز شك كند كه شَوط چندم و يا ركعت چندم است و با همين حال طواف و سعی و نماز را ادامه دهد، بعد به يك طرف شك يقين كند و اعمال را تمام نمايد، آيا عملش به نحوی كه ذكر شد صحيح است؟
ج ـ اگر طواف يا سعی را در حال شك ادامه داد و بعد يقين به صحت پيدا كرد اشكال ندارد و طواف و سعی صحيح است، ولی در نماز بدون تروی محل اشكال است، و احوط اعاده آن است.
[661] س ـ زنی با شوهرش كه يك دور طواف را انجام داده بود، نيت طواف كرد و با او ادامه داد و بعد از شَوط آخرِ مرد كه شَوط ششم زن است، او به جای اين كه يك شَوط ديگر بياورد تا طوافش كامل شود، طواف را از سر گرفت، آيا طواف اول و دوم زن چگونه است؟
ج ـ احتياط آن است304 كه يك شَوط ديگر به قصد احتياط به جا آورد كه مجموعاً چهارده شَوط می شود و بعد از انجام نماز طواف، طواف و نماز را اعاده نمايد.
[662] س ـ در مطاف چيزهايی از افراد می افتد؛ از قبيل ساعت، احرامی و غيره و كسانی كه طواف می كنند پا روی آن می گذارند، آيا برای طواف ضرر ندارد و موجب بطلان آن نمی شود؟
ج ـ موجب بطلان طواف نمی شود.
[663] س ـ اگر انسان می داند كه پا گذاشتن روی احرامیِ ديگران موجب اذيت وعدم رضايت او می گردد، آيا اين عدم رضايت او به طواف ضرر ندارد؟
ج ـ به طواف ضرر نمی زند.
[664] س ـ اگر كسی قبل از شَوط چهارم طوافش را قطع و از نو طواف كند، گفته شده در صورتی كه فاصله زياد نشده باشد احتياط اين است كه طواف قطع شده را تمام كند و اعاده هم بنمايد، مراد از تمام كردن چيست، آيا فقط شَوطی را كه قطع كرده تمام كند يا مابعدش را هم به جا آورد؟
ج ـ طواف مزبور اشكال دارد305 و اتمام موضوع ندارد و بايد طواف را بعد از نماز طواف اول، اعاده كند احتياطاً.
[665] س ـ شخصی طواف را از حجرالأسود شروع كرد و در هر شَوط به ركن يمانی كه می رسيد نيتِ ختم می كرد و از حجرالأسود نيت شَوط بعد را می نمود و هفت شَوط طواف را اين گونه تمام كرد به گمان اينكه ختم طواف و اشواط آن بايد در ركن يمانی باشد، آيا وظيفه اش چيست؟
ج ـ اين طواف اشكال دارد، و بايد اعاده شود.
[666] س ـ گاهی مأمورين نظافت مسجدالحرام از كنار كعبه دست به دست هم می دهند و همان طور توسعه می دهند تا انسان از مَطاف خارج می شود، آيا به همين مقدار بيرون كردن از مطاف، ضرورت حاصل است كه طوافش در خارج از مَطاف صحيح باشد يا بايد صبر كند تا نظافت تمام شود، و اگر افرادی گمان می كردند كه ضرورت است و طواف را انجام دادند حال تكليفشان چيست؟
ج ـ اگر امكان دارد كه در حد، طواف كند بايد صبر كند و در حد طواف كند و در اين صورت طواف در خارج حد صحيح نيست.306
[667] س ـ كسی كه از اول بلوغ، سال خمسی برای خود قرار نداده است، اگر به حج مشرف شود و با همان پول كه دارد احرامی تهيه و قربانی و مصارف در حج بكند، آيا برای حج او ضرر ندارد؟
ج ـ اگر پول او از درآمد كسب و حقوق است و معلوم نيست كه ربح بين سال است، بدون تخميس حكم غصب را دارد كه طواف و قربانی صحيح نيست.307
[668] س ـ شخصی كه با پول خمس نداده لباس احرام بخرد و با آن محرم شده، وطواف و نماز به جا آورد، وظيفه اش چيست؟
ج ـ اگر از روی علم و عمد نبوده، اصل عمره و حج او صحيح است، ولی در صورتی كه جاهل مقصر باشد بايد طواف و نماز را اعاده كند.308
[669] س ـ اگر با پولی كه معلوم نيست متعلق خمس است يا نه لباس احرام بخرد، آيا لازم است خمس آن را بدهد و اگر نداد طواف با آن چه صورت دارد؟
ج ـ با فرض شك لازم نيست خمس بدهد و طواف صحيح است هرچند احتياط مطلوب است.
[670] س ـ شخصی در سال گذشته كه حج تمتّع واجب خود را انجام می داده، تنها نماز طواف را، به گمان اينكه كفايت می كند بدون طواف، انجام داده است و سپس باقی اعمال را انجام داده، آيا چه وظيفه ای دارد؟
ج ـ با فرض اينكه طواف حج را از روی جهل به مسأله ترك كرده و به محلش برگشته است، بايد حج را اعاده كند و يك شتر قربانی نمايد.
[671] س ـ تعدادی مشغول طواف عمره يا زيارت بودند كه شروع كردند مسجد را نظافت كنند، ناچار طواف‌كننده ها از مَطاف خارج شدند، مدتی طول كشيد خيال كردند موالات عرفيه به‌هم خورده است، طواف را از سر گرفته اند، بفرماييد در صورتی كه به‌هم خوردن موالات مشكوك باشد، طوافشان درست است يا نه؟
ج ـ اشكال دارد.309
[672] س ـ زنی است كه قادر بر طواف كردن نيست، امر داير است بين اينكه با تخت در خارج مَطاف طوافش دهند و يا نامحرم او را پشت كند و در مَطاف طواف دهد، وظيفه چيست؟
ج ـ بايد او را در مَطاف طواف دهند، هرچند نامحرم او را پشت كند.310
[673] س ـ كسی كه وظيفه اش اتمام و اعاده طواف است، اتمام كرد و مشغول اعاده بود كه دوباره در يكی از شَوط های طواف قطع شد مثل اول، آيا اين طواف را نيز بايد اتمام واعاده نمايد؟
ج ـ فرقی نيست.
[674] س ـ شخصی در حال طواف افتاد و غش كرد و چند ساعت بعد به هوش آمد، آيا می تواند از همان جا كه طواف را قطع كرده بود شروع كند و باقی اعمال را ادامه دهد يا نه؟
ج ـ اگر قبل از شَوط چهارم بوده، وضو بگيرد و طواف را اعاده نمايد و اگر بعد از شَوط چهارم بوده، بايد وضو بگيرد و طواف را اتمام كند.311
□ [675] س ـ آيا بعض شَوط های طواف و سعی، برای كسانی كه قادر نباشند خودشان انجام دهند، قابل نيابت است يا نه؟
ج ـ بلی، قابل است.
[676] س ـ با وضعيت فعلی كه جمعيت حجّاج خيلی زيادند و عده ای از ضعفا نمی توانند در مطاف طواف كنند، آيا توسعه در مَطاف هست و نيز خلف مقام كه يا نمی شود نماز خواند و يا مصادف با اذيت طواف‌كنندگان است و اطمينان از تمام كردن نماز؛ مخصوصاً برای ضعفا نيست، نماز خواندن در دورتر چه حكمی دارد؟ و آيا شخصی كه وارد مكّه شد می تواند فوراً به اعمال طواف و نماز، هر جور كه ممكن باشد، مشغول شود يا بايد در حال احرام بماند كه وقت ضيق شود؛ مثلاً تا شب نهم و آن وقت چنين كند و معلوم است برای همه كس ميسر نيست؟
[677] س ـ دختری در كودكی و يا اوايل سنين بلوغ، جنب شده و تا كنون هم ازدواج نكرده است، با توجه به اينكه در سنين بالاتر نمی دانسته به واسطه فعلی كه در كودكی انجام شده جنب گشته است و در نتيجه غسل جنابت را تا حال انجام نداده است و با اين كيفيت به حج نيز رفته است، تكليف او چيست؟ آن غسل هايی كه يقيناً انجام داده است، حيض و جمعه بوده است، با توجه به موارد ياد شده فوق، اين سؤال ها مطرح است:
1ـ وضع نماز و روزه و كليه عباداتی كه بعد از بلوغ تا كنون انجام داده است چيست؟
2ـ آيا در زمان حال، محرم است و به صورت احرام وارد مكّه و خارج شده است؟ و در صورت محرم بودن، آيا تا زمانی كه اعاده حج نكند، جميع محرمات كه در آن ايام حرام است بر اين شخص حرام می باشد يا خير؟
3ـ در صورتی كه فقط حجش باطل باشد ولی مُحرم نباشد، چگونه می تواند با وضع اعزامِ حجّاج به بيت اللّه‌الحرام، كه چند سال يكبار اين توفيق حاصل می شود، اعاده حج كند؟
ج ـ اگر يقين دارد كه جنب شده، بدون غسل جنابت نماز و طواف او صحيح نيست و غسل های ديگر كفايت از غسل جنابت نمی كند و در فرض مسأله، نمازهايی را كه با اين حال خوانده بايد قضا كند و اگر نمی دانسته جنب است و روزه گرفته روزه های او صحيح است و قضا ندارد و حج در مفروض سؤال صحيح است ولی طواف های عمره و حج و نساء و نمازهای آنها را بايد دو مرتبه به جا آورد و اگر خودش نمی تواند برود، برای آنها نايب بگيرد و تا طواف حج و طواف نساء و نماز آنها را انجام نداده يا با عدم قدرت، نايب او به جا نياورده، بايد از بوی خوش و ازدواج و محرماتی كه با طواف نساء حلال می شود، اجتناب نمايد.
□ [678] س ـ شخصی در اثنای طواف مُحدِث شده و خجالت كشيده بگويد و با همين حالت اعمال را تمام كرده و به ايران بازگشته، مستدعی است بفرماييد:
1 ـ حجش چه صورت دارد؟
2 ـ اگر اعاده لازم است، آيا می تواند نايب بگيرد يا بايد شخصاً انجام دهد؟
ج ـ اگر با اعتقاد صحت، اعمال را تمام كرده حجش صحيح است و بايد طواف و نماز آن را اعاده كند و اگر خودش نمی تواند برود بايد نايب بگيرد و اگر در فرض مزبور، حدث بعد از شَوط چهارم باشد به تفصيل مذكور در مناسك، طواف را تدارك كند و چنانچه كار او عمدی بوده يا با ترديد و عدم اعتقاد به صحت انجام داده، شقوق و صوری دارد كه در بعض آن ها صحت حج مشكل است.
□ [679] س ـ ما در شب، ساعت 9 از مسجد شجره برای زيارت و انجام اعمال به سوی مكّه حركت كرديم، در نزديكی اذان صبح به كعبه رسيديم و چون زائران قبلی مشغول نماز صبح بودند، سرپرست كاروان از ما تقاضا كرد مقدار كمی صبر كنيم تا پس از نماز ما را طواف دهد، ولی در اين مهلت به علت خستگی زياد، چند بار من خوابم برد، چون آب در دسترس خود نمی ديدم و جايی را نمی شناختم، روی ريگ های اطراف باغچه تيمم كردم و طواف و نماز آن را انجام دادم. آيا عمل حج من با اين توصيف صحيح است يا نه؟
ج ـ با اينكه برای شما امكان داشته كه وضو بگيريد ولو به اين نحو كه به منزل برويد و مثلاً برای روز بعد اعمال را انجام دهيد، تيمم صحيح نبوده است و اگر عمل شما با اعتقاد به صحت بوده از احرام خارج شده ايد و فقط بايد طواف و نماز را اعاده كنيد و اگر خودتان نمی توانيد برويد، بايد نايب بگيريد.
[680] س ـ اگر كسی قبل از حجرالأسود طواف را شروع نمود و به همان‌جا ختم كرد، آيا طوافش باطل است؟
ج ـ بلی، طواف باطل است.
[681] س ـ اگر در هنگام خروج از مطاف، بعد از پايان هفت شَوط، مقداری مسافت را به قصد جزئيت به جا بياورد، آيا مبطل طواف است؟
ج ـ اگر عمدی باشد مبطل است و در صورت سهو قطع كند، و طوافش صحيح است.
[682] س ـ شخصی بيش از چهار شَوط از طواف انجام نداد و بدون اينكه نماز طواف را بخواند سعی را شروع كرد و يكی دو شَوط از سعی را انجام نداده تقصير نمود و از احرام خارج شد، تكليف او چيست؟
ج ـ اگر اين شخص قصد هفت شَوط طواف يا سعی را نداشته، عملش باطل است و بايد تمام اعمال را اعاده كند.
□ [683] س ـ كسی نتوانسته است بيش از دو شَوط از طواف خود را انجام دهد و بقيه اشواط را ديگری به جای او انجام داده است، وظيفه او چيست؟
ج ـ با فرض عذر حتی در آينده، عمل مزبور صحيح است و نماز را بخواند.
[684] س ـ آيا می شود قبل از شَوط چهارم، طواف را بدون عذر به‌هم زد و آن را كأن لم يكن دانست و يا مانند نماز قطع كردن آن جايز نيست؟
ج ـ قطع مانع ندارد313 ولی قبل از فوات موالات نمی توان آن را از سر گرفت.314
[685] س ـ كسی كه از طواف، حتی در خارج مطاف، عاجز است و به خاطر گرانیِ طواف با تخت روان، انجام آن برای او مشكل است، آيا طواف نيابی در محدوده از او كفايت نمی كند؟
ج ـ اگر از طواف با تخت روان نيز معذور است نايب بگيرد.
□ [686] س ـ اگر كسی يك شَوط طواف را از درون حِجر به جا آورده و بقيه اعمال را انجام داده است تكليف او چيست؟
ج ـ بايد يك شَوط طواف و نماز طواف را اعاده كند و اگر با اعتقاد صحّت بوده بقيه اعمال صحيح است.
[687] س ـ در مواردی كه شخصی شك در اشواط كند، حكم به بطلان طواف می فرماييد، حالا اگر كسی تجديد طواف نمود و در اين ميان كشف شد كه طواف اول شش شَوط داشته و از طواف جديد نيز سه شَوط انجام داده است، تكليف او چيست؟
ج ـ اشكال دارد و بايد احتياط كند.315
[688] س ـ بعضی به تصوّر اينكه طواف 14 دور است با اين كيفيت طواف انجام داده اند، آيا مخلّ به طواف است؟
ج ـ اگر به قصد 14 شَوط طواف كرده، طوافش باطل است.
[689] س ـ اگر كسی طواف عمره را فراموش كرد و يا آن را ناقص انجام داد و در عرفات به ياد آورد، تكليف چيست و آيا انجام و يا تتميم آن فوريت دارد؟
ج ـ می تواند بعد از اعمال مِنی آن را تدارك كند و فوريت ندارد.
□ [690] س ـ اگر كسی جهلاً طواف را بيش از هفت شَوط آورد و بقيه اعمال بعد از آن را به جا آورد، تكليف او چيست؟
ج ـ اگر از اول قصد بيش از هفت شَوط داشته، طواف و نمازش صحيح نيست و بايد آنها را اعاده كند و ظاهراً اعاده بقيه اعمال لازم نيست، ولی اگر قصد هفت شَوط داشته و بعد از تمام شدن زياد كرده، پس اگر چهار شَوط يا بيشتر زياد كرده، احتياط آن است كه بقيه را تا چهارده شَوط تتميم كند و يك نماز ديگر هم به جا آورد و طواف و نماز را اعاده كند، و اگر كمتر از چهار شَوط زياد كرده و موالات عرفيه به هم خورده است، احتياط واجب اعاده طواف و نماز است و اگر موالات عرفيه به هم نخورده، حكم صورت قبل را دارد.
□ [691] س ـ شخصی طواف حج واجب خود را غلط انجام داده و پس از آن چندين بار حج نيابی انجام داده است، تكليف او در مورد حج خود و ديگر حج ها چيست؟
ج ـ مانع ندارد و بايد طواف حج خود را تدارك كند و حج های نيابی كه انجام داده صحيح هستند.
[692] س ـ شخصی طواف خود را انجام داده است و بعداً دو شَوط طواف رجائاً برای جبران نقص احتمالی به جا می آورد، آيا اين عمل خللی به طواف او می رساند؟
ج ـ ضرر ندارد ولی جبران نقص نمی كند.
[693] س ـ شخصی در دور پنجم طواف عذری برايش پيش آمد، آيا بعداً بايد همين طواف را تكميل كند يا طواف ديگری انجام دهد؟
ج ـ بايد همين طواف را تكميل كند.316
[694] س ـ شخصی در حين طواف، اندكی خون در بينی خود می بيند و آن را با دستمال پاك می كند و طواف خود را تمام می نمايد، آيا اين طواف صحيح است؟
ج ـ اگر بينی او نجس شده بايد بينی خود را آب بكشد و طواف را تكميل كند و اگر بدون تطهير بينی، طواف را ادامه داده، احتياط آن است كه بعد از تكميل و نماز، طواف و نماز را اعاده كند و همچنين اگر دستمال نجس همراه او بوده است.317
[695] س ـ شخصی در شَوط دومِ طواف شك می كند كه آيا طواف را به نيت منوب‌عنه آغاز كرده يا به نيت خودش وظيفه او چيست؟
ج ـ احتياط آن است كه طواف را به نيت منوب‌عنه اتمام كند و پس از نماز، دو مرتبه آن را با نماز ديگر اعاده كند.318
[696] س ـ شخصی در اثنای طواف، به خاطر تقبيل و لمس بيت اللّه الحرام از مسير خود منحرف شده و نمی داند در بازگشت، طواف را از همان نقطه كه رها كرده بود ادامه داده است يا نه، آيا طوافش صحيح است؟
ج ـ اگر ملتفت319 بوده كه از همان محلی كه طواف را رها كرده شروع كند و بعداً شك عارض شده، حكم به صحت نمايد و در غير اين صورت، اكتفا به طواف مزبور محل اشكال است.
[697] س ـ شخصی در اثنای طواف، بر اثر فشار جمعيت، چند گام به جلو رانده شده است، پس از آن، به جای اينكه همان مقدار را جبران كند، شَوط ديگری آورده، كه مجموعاً هفت شَوط تمام و يك شَوط ناقص می شود، آيا اين طواف صحيح است؟
ج ـ طواف او اشكال دارد320 و بايد آن را اعاده كند.
[698] س ـ شخصی بعد از اتمام طواف، سهواً يك شَوط زياد كرده است و بعد مردّد است كه سه يا چهار شَوط ديگر به جا آورده است و سپس همه اعمال عمره را نيز انجام داده است، آيا طواف او باطل است و آيا ترديد در عدد اشواطِ اضافی مضر نيست؟
ج ـ مضر است و بايد طواف و نماز را اعاده كند.
[699] س ـ شخصی بر اثر شلوغی، مقداری از طواف را در خارج مطاف انجام داده و بعد نيز بقيه اعمال را انجام داده است، تكليف او چيست؟
ج ـ اگر ممكن نبوده، ولو در وقت ديگر، كه در حد، طواف كند اشكال ندارد وگرنه بايد طواف و نماز اعاده شود.321
[700] س ـ كسی كه وظيفه او وضوی جبيره ای و تيمم است، اما از روی جهل، بدون تيمم، اعمال عمره را انجام داده است، وظيفه او چيست؟
ج ـ طواف و نماز آن، بايد اعاده شود.
[701] س ـ شخصی شَوط اول طواف را خارج از مطاف و به قصد طواف انجام داده، بعد متوجه شده است كه طواف بايد در محدوده معينی باشد، لذا مجدداً طواف را در مطاف آغاز نموده و بعد از طواف، اعمال ديگر را انجام داده است، آيا اشكال دارد؟
ج ـ مانع ندارد.
[702] س ـ كسی كه اشتباهاً طواف را از ركن يمانی شروع و به همان‌جا ختم كرده و نماز طواف را خوانده و پس از آن متوجه شده حكمش چيست؟ و چنانچه در اثنای طواف متوجه شد و طوافش را به حجرالأسود ختم كرد، مقدارِ زيادی، مُضر به طوافش می باشد يا خير؟
ج ـ طواف و نماز را بايد اعاده كند و فرقی بين دو صورت نيست.
[703] س ـ كسی كه می داند يا احتمال می دهد كه مقداری از طوافش را بدون اختيار انجام می دهد؛ يعنی جمعيت او را می برند، آيا می تواند از اول نسبت به آن مقداری كه جمعيت او را می برند نيز قصد طواف كند و آن مقدار را مثل طواف سواره حساب كند؟
ج ـ بايد طواف را شروع كند و اگر در اثناء، بدون اختيار او را بردند، همان مقدار را جبران كند و طواف را ادامه دهد.
[704] س ـ مواردی كه بايد احتياطاً طواف را تمام كند و نماز طواف بخواند و طواف را با نمازش اعاده كند، آيا اگر يك طواف به قصد اعم از تمام و اتمام (يعنی چنانچه آن مقدارِ انجام شده باطل بوده، تمام هفت شَوط را قصد طواف داشته باشد و چنانچه صحيح بوده به متمم آن قصد طواف داشته باشد) انجام دهد و دو ركعت نماز بخواند كافی است يا خير؟
ج ـ اين عمل صحيح نيست و ترديد در نيت است.322
[705] س ـ شخصی در عمره تمتّع، بعد از تقصير فهميد طواف و سعيش باطل بوده، مجدداً طواف و سعی را با لباس دوخته انجام داد، آيا مجزی و صحيح است يا نه؟ و در فرض مذكور آيا بايد تقصير را هم تكرار كند يا نه؟
ج ـ طواف وسعی او صحيح است و اعاده تقصير لازم نيست اگر چه احوط است.
[706] س ـ شخصی چند متری از يك شَوط را خراب كرده است و چون دقيقاً اول و آخر آن معلوم نيست، يك شَوط كامل از حجرالأسود شروع و به آن‌جا ختم می كند به قصد اينكه آنچه خراب شده به نحو صحيح انجام شود و زيادی قبلی و بعدی مقدمه علميه باشد، آيا اين طواف صحيح است؟
ج ـ صحيح است، مگر بعد از خراب شدن آن قسمت طواف را ادامه داده باشد كه در اين صورت طواف اشكال دارد.
[707] س ـ كسی كه به حدود مطاف آگاهی ندارد، بعد از فراغ از طواف شك می كند كه در مطاف بوده است يا نه، آيا طوافش صحيح است يا نه؟
ج ـ اگر از اول در مطاف بود و شك در خارج شدن دارد، طوافش صحيح است و اگر از اول شك دارد، با جهل مذكور در سؤال، نمی تواند به طواف مزبور اكتفا كند.323
[708] س ـ شخصی در شَوط اول طواف بود كه نماز جماعت شروع شد، طواف را قطع می كند و مشغول نماز می شود و پس از نماز، طواف را از سر می گيرد و هفت شَوط كامل به جا می آورد، آيا طواف او صحيح است؟
ج ـ اشكال دارد324 و بايد طواف را اعاده نمايد.
[709] س ـ شخصی با علم به حرمت تماس با بدن زن در حين طواف، از روی شهوت با بدن زنی تماس می نمايد و از اين تماس متلذّذ می گردد، آيا طواف او اشكال پيدا می كند يا نه، تكليف او چيست؟
ج ـ مضر به طواف نيست و اگر كاری كه موجب كفاره است انجام داده، بايد كفاره بدهد.
[710] س ـ اگر كسی طواف را فراموش كند يا باطل انجام دهد، آيا می تواند در ماه های غير حج انجام دهد؟
ج ـ مانع ندارد.325
[711] س ـ شخصی شَوط اول طواف را در حالی كه ناقص بوده رها می كند و پس از آن شش شَوط ديگر به جا می آورد و بعد از آن نقيصه شَوط اول را به جا می آورد، آيا طواف او صحيح است؟
ج ـ صحيح نيست.
[712] س ـ اگر كسی در عدد اشواط طواف و سعی و عدد سنگ های رمی، به ديگری اعتماد كند كافی است؟
ج ـ اگر اطمينان به عدد پيدا كند مانع ندارد.
[713] س ـ شخصی به علت مريضی يا مسن بودن، در دورِ اول طواف خسته شده و از مطاف بيرون آمد و بعد از كمی استراحت، از همان‌جا كه طواف را قطع نموده بود شروع می كند، آيا چون به دور چهارم نرسيده است، طوافش چه حكمی دارد؟
ج ـ اگر موالات به هم نخورده صحيح است.
[714] س ـ آيا واجب است برای درك خلوتی مطاف و طواف در محدوده بيت و مقام، طواف را تأخير بيندازد يا مستحب است يا رجحان دارد خصوصاً اگر پس از ايام تشريق مطاف خلوت نشود؟
ج ـ در صورت امكانِ طوافِ در حد، ولو در وقت خلوت، بايد در حد طواف كند ولو با تأخير.326
[715] س ـ آيا مُحرم قبل از انجام طوافِ واجبِ خود، چه طواف عمره يا حج و چه طواف نساء، می تواند همين طواف ها را برای معذور نيابت كند؟
ج ـ مانع ندارد.
[716] س ـ شخصی در طواف عمره تمتّع، در اثر فشار، احساس می كند كه لنگ احرامش تر و نجس شده ولی اعتنا نمی كند و با همان حال طواف را تمام می كند و نماز طواف و سعی و تقصير را انجام می دهد و به منزل می رود، بعد از بررسی می بيند مقداری نجاست خارج شده و احرامش را آلوده كرده است، يقين پيدا می كند كه در همان حالِ طواف چنين شده است، بعد از اعمال حج و مراجعت به وطن به او می گويند باطل است، مستدعی است حكم اللّه را با توجه به اينكه نماز و سعی را هم با همان حال انجام داده، درباره اين شخص بفرماييد و اگر اعمالش باطل باشد آيا هنوز در حال احرام است يا خير؟
ج ـ اگر در حال طواف شبهه داشته و يقين نداشته كه نجس شده و وضوی او باطل شده، از احرام خارج شده است و فقط بايد طواف و نماز را اعاده كند هرچند بعد از اعمال يقين پيدا كرده باشد.
[717] س ـ آيا يقين به هل خوردن در حين طواف، مصداق عدم امكان طواف در محدوده معين و مجوز برای تجاوز بغير اين محدوده می شود يا خير؟
ج ـ شامل نيست.327
[718] س ـ در صورتی كه يقين دارد در حال طواف در محدوده معين با اجنبی يا اجنبيه برخورد می كند باز هم واجب است در محدوده معين طواف كند؟
ج ـ آنچه ذكر شده328 عذر نيست.
[719] س ـ اگر صاحب عادت وقتيه و عدديه كه عددش مثلاً هفت روز است، روز هفتم پاك شد و غسل كرد و اعمال حج را به جا آورد ولی بعداً لك ديد، اعمالش چگونه است؟
ج ـ اگر خون ديده و از روز دهم تجاوز نكرده، محكوم به حيض است كه در وسعتِ وقت بايد طواف و نماز را اعاده كند و در ضيق وقت، محل اشكال است كه مراعات احتياط بايد بشود.329
[720] س ـ بعضی از زنان به جهت خوردن قرص، نظم عادت ماهانه شان به‌هم می خورد؛ به طوری كه گاهی در مدت طولانی مرتب خون و لك می بينند، آيا وظيفه اين‌گونه زنان در حج چيست؟
ج ـ اگر خون سه روز استمرار داشته باشد، ولو به اين نحو كه پس از خروج تا سه روز باطن فرج آلوده باشد، حكم حيض دارد وگرنه بايد به وظايف مستحاضه عمل كند.
[721] س ـ اگر زن در عمره تمتّع بعد از سه شَوط و نيم و قبل از چهار شَوط، حائض شد و تا قبل از رفتن به عرفات، پاك نمی شود، وظيفه او چيست؟
ج ـ مورد330 عدول به اِفراد است.
[722] س ـ اگر زنی بعد از شَوط چهارم در طواف عمره تمتّع حائض شد و تا وقت وقوف به عرفه پاك نشد وظيفه اش چيست؟
ج ـ بايد سعی و تقصير عمره تمتّع را انجام دهد و محرم شود برای حج تمتّع و در وقت انجام طواف حج، قبل يا بعد از آن، بقيه طواف عمره تمتّع و نماز آن را هم به جا آورد.331
[723] س ـ زنی عمره تمتّع را انجام داد، بعد متوجه شد كه طواف او باطل بوده است، پس از اينكه متوجه شد، ديد عذر زنانه دارد، تكليف او چيست؟
ج ـ هر وقت عذر او مرتفع شد، طواف و نماز را اعاده كند و اگر قبل از وقوف پاك نمی شود، برای حج محرم شود و پس از آمدن به مكّه و رفع عذر، آنها را انجام دهد.
[724] س ـ زنی مسأله را نمی دانست، بعد از پاك شدن از حيض، خيال می كرده جنب است و لذا غسل جنابت را نيت می كرد و با همين حال حج انجام داد، بفرماييد حج او چگونه است؟
ج ـ اگر منظور او غسل برای حدثی كه از خون داشته است باشد و اسم آن را جنابت گذاشته، عملش صحيح است.
□ [725] س ـ آيا مستحاضه كثيره، بايد برای طواف يك غسل و برای نمازِ طواف غسلی ديگر بكند يا يك غسل برای هر دو كافی است؟
ج ـ برای هر يك، غسل لازم است مگر آن‌كه از وقت غسل برای طواف تا آخر نماز خون قطع باشد.
[726] س ـ زنی به حساب شناسنامه، بيش از پنجاه سال شمسی دارد و يك سال و نيم خون نديده است ولی در عرفات خون می بيند، بنا بر اين آيا در يائسگی او می توان ترديد داشت يا نه و وظيفه او چيست؟
ج ـ اگر اطمينان دارد كه پنجاه سال قمری او تمام شده و سيّده نيست، حكم مستحاضه را دارد.332
[727] س ـ آيا نماز و طواف برای زن مستحاضه يك حكم دارند يا هر كدام از طواف و نماز جدا و مستقل هستند؟
ج ـ مستقل هستند.
[728] س ـ زنی بعد از وقوفين حيض می شود، با مصرف قرص، خون قطع می گردد و اعمال را انجام می دهد ولی بعد از آن لك می بيند، وظيفه او چيست؟
ج ـ اگر خون سه روز مستمر نبوده و حتی در باطن فرج هم قطع شده، حيض نبوده است و با انجام وظيفه مستحاضه، عمل او صحيح است.
[729] س ـ زنی در حال طواف، مستحاضه قليله می شود، وظيفه او چيست؟
ج ـ اگر بعد از تمام شدن دور چهارم بوده پس از تجديد وضو و تطهير بدن و لباس، طواف را تمام كند و اگر قبلاً بوده، به احتياط واجب پس از تجديد وضو و تطهير، آن را اتمام و سپس اعاده نمايد.333
[730] س ـ زن مستحاضه ای بعد از غسل و وضو مشغول طواف می شود، در اثنای طواف لك می بيند، وظيفه او چيست؟
ج ـ اگر خون او مستمر است و به وظيفه عمل كرده، با تحفظ از خروج خون، چيزی بر او نيست و در غير اين صورت حكم حدث جديد را دارد.
□ [731] س ـ زنی به تصور اينكه پاك شده است، طواف انجام می دهد و در اثنای سعی متوجه می شود كه هنوز پاك نشده است، آيا سعی او نيز باطل است و اگر بعد از سعی متوجه شود چگونه است؟
ج ـ در فرض اول سعی را قطع كند و پس از پاك شدن از حيض، طواف و نماز را اعاده كند و احتياط آن است كه پس از اعاده طواف و نماز، سعی را اتمام و اعاده نمايد و در فرض دوم نيز اعاده طواف و نماز لازم و اعاده سعی مبنی بر احتياط است.
□ [732] س ـ زن مستحاضه كه بايد غسل كند و وضو بگيرد و با اين كار فاصله ای بين اعمال پيش می آيد كه شايد طولانی هم باشد؛ مثلاً بايد برود منزل غسل كند و برگردد، آيا اين فاصله اشكال ندارد؟
ج ـ اگر خون قطع نمی شود برای هريك از طواف و نماز بايد غسل كند و وضو بگيرد و بايد طوری باشد كه بعد از غسل و وضو مبادرت به عمل نمايد، بنا بر اين اگر با رفتن به منزل نتواند مبادرت كند، نزديك مسجدالحرام غسل كند و وضو بگيرد.
□ [733] س ـ زن مستحاضه كه بايد برای هر نماز و طواف غسل كند طبق وظيفه اش غسل كرد و يا وضو گرفت و طواف را شروع كرد، بين طواف نماز ظهر شروع شد، نماز را خواند، و با همان طهارت اول، بعد از نماز، طواف را ادامه داد، آيا طوافش صحيح است؟
ج ـ اگر از هنگام غسل تا آخر طواف، خون قطع بوده، طواف صحيح است و در غير اين صورت احوط آن است كه اين طواف را تمام كند و پس از غسل اعاده نمايد.
[734] س ـ زنی كه حيض نمی شود ولی هر دو ماه يكبار، دو سه روزی لك و ترشحات می بيند، وظيفه اش چيست؟
ج ـ اگر خون استمرار تا سه روز ندارد، ولو به اين نحو كه پس از خارج شدن تا اين مدت باطنِ فرج آلوده باشد، حكم استحاضه را دارد.
[735] س ـ هر گاه زن قُرَشيه پس از شصت سال و غير قرشيه پس از پنجاه سال، چند روز متوالی خون ببيند كه همه به اوصاف حيض باشد در طواف ها و نماز چه كند؟
ج ـ حكم مستحاضه را دارد و حكم حيض بر خون مزبور مترتب نيست، حتی در صورت توالی يا داشتن صفات.334
[736] س ـ زن‌هايی كه برای جلوگيری از قاعدگی از قرص استفاده می كنند كه موقع طواف گرفتار حيض نباشند و ايام عادت ممكن است يك يا دو لكه كم رنگ ببينند، آيا اين خون استحاضه حساب است يا خون قروح و جروح، و در هر صورت به طواف ضرر می زند يا خير؟
ج ـ حكم استحاضه را دارد و بايد به وظيفه مستحاضه عمل كنند و اگر در اثنای طواف لك ديده، تفصيلی بين ماقبل از تمام شدن دور چهارم و مابعد آن هست كه در مناسك ذكر شده است.335
[737] س ـ شخصی غسل مس ميت به گردنش بوده ولی بعد از اعمال حج متذكر می شود، وظيفه او چيست؟
ج ـ اگر بعد از مس ميت غسل جنابت كرده باشد ـ چون جنب هم بوده يا بعداً جنب شده ـ غسل جنابت كفايت می كند و عملش صحيح است و الّا بايد طواف و نماز آن را اعاده كند.
□ [738] س ـ مُحرمی است كه مبتلا به خروج ريح است؛ يعنی مرتب ريح از او جدا می شود و در عرض سال شايد يكی دو ماه، فی الجمله تخفيف پيدا می كند، ولی نوعاً به فاصله يكی دو دقيقه وضويش باطل می شود، تكليف چنين شخصی در طواف و نماز چيست؟ چند وضو بايد بگيرد؟
ج ـ حكم مبطون را دارد كه از تحريرالوسيله (جلد اول، صفحه30، مسأله3) استفاده می شود و علی ایّ حال چنانچه نتواند در اثنای طواف وضو بگيرد يا حرجی باشد اكتفا به يك وضو برای طواف كافی است، ولی اگر بتواند ولو با حمل آب در اثنای طواف وضو بگيرد واجب است تجديد وضو كند و همچنين است حكم در نماز طواف.
□ [739] س ـ مدتی است كه به علت ابتلای به بيماری و در اثر عمل جراحی، خروج مدفوع را احساس نمی كنم و از كيسه مخصوص استفاده می كنم، البته برای وضو و نماز فتوای حضرت امام مشخص و معين است كه بدان عمل می كنم، ولی چون سال آينده به اميد خدا تصميم دارم خانه خدا را زيارت كنم، مستدعی است در رابطه با انجام مراسم حج، تكليف شرعی بنده را مرقوم فرماييد؟
ج ـ اگر در طواف و نماز آن، رعايت وظيفه ای كه برای وضو و نماز داريد، بنماييد، عمل حج شما صحيح است.
[740] س ـ شخصی عمل جراحی انجام داده است، و فعلاً كيسه ای بسته است كه بول او قطره قطره در آن كيسه می ريزد، ليكن نه از مجرای بول، بلكه از موضع جراحی كه در پهلو قرار داده اند، آيا اين شخص حكم مسلوس را دارد؟
ج ـ حكم مسلوس را دارد.
[741] س ـ كسی نيت طواف را در دل گذرانده و به قصد طواف حركت می كند، مقداری كه می آيد گمان می كند نيت طواف را بايد به زبان بگويد، لذا برمی گردد و نيت را با زبان می گويد و طواف را از نو شروع می كند، آيا طوافش صحيح است يا خير؟
ج ـ اشكال دارد.336
[742] س ـ به خاطر اهميت زيادی كه در اعمال حج داده می شود و به خصوص در طواف ها و نماز آن، غالباً يك عملی را به عنوان احتياط و رجا ، چندين بار به جا می آورند ولو اينكه عمل نزد خودشان نقصی ندارد، البته به حد وسواس هم نمی رسد، آيا اين گونه تكرار در اعمال، اشكالی دارد؟
ج ـ وسواس همين است و نبايد به وسوسه اعتنا شود، بلی انجام عمل احتياطی بدون وسوسه مانع ندارد.
[743] س ـ كسی به جهتی، طواف يا سعيش قطع می شود و به جلو می رود، می خواهد از همان جا كه قطع شده شروع كند ولی در اثر ازدحام نمی تواند خود را به آن‌جا برساند و در محاذی آن‌جا به طرف چپ يا راست قرار می گيرد، آيا می تواند از محاذی جايی كه قطع شده شروع كند، يا بايد همان نقطه باشد؟
ج ـ لازم نيست همان نقطه باشد، بلكه محاذات كافی است و بايد طواف تكميل شود.
□ [744] س ـ قِران، كه در طواف حرام است، آيا طواف را باطل می كند يا خير؟
ج ـ اگر از اول يا در اثنای طواف اول، قصد قران داشته، احتياط در اعاده طواف است و اگر بعد از تمام شدن طواف اول قصد قران كرده، طواف باطل نمی شود.
[745] س ـ آيا يك شَوط و دو شَوط طواف هم استحباب دارد يا بايد طواف هفت شَوط باشد و اگر كسی گمان داشت كه مستحب است و بعد از هفت شَوط طواف واجب، يكی دو شَوط طواف مستحبی به جا آورد و بعد نماز طواف را خواند، آيا طوافش اشكال دارد؟
ج ـ استحباب آن ثابت نيست، ولی طواف مزبور صحيح است.
[746] س ـ معيار در كثير الشك بودن در طواف چيست؟
ج ـ عرفی است.
[747] س ـ طواف كردن در محدوده 5/ 26 ذراع و نماز خواندن پشت مقام، هرچه نزديك‌تر به مقام، آن طور كه در مناسك بيان شده، گويی نزد آنان بدعت است، آيا بايد همان گونه كه آنان در خارج از حد طواف می كنند و دور از مقام نماز می خوانند انجام شود؟
ج ـ چنين چيزی نيست و بايد به وظيفه عمل شود. 337
[748] س ـ اينكه فرموده ايد در بعضی موارد بايد طواف و سعی را اتمام و اعاده كند، بفرماييد كه ترتيب هم لازم است يا نه؟
ج ـ بلی، احتياط به اين است كه قبلاً اتمام كند طواف را و نماز بخواند و سپس اعاده نمايد.
[749] س ـ كسی كه در سعی يا طواف عمره تمتّع يا عمره مفرده، نياز به نايب پيدا كرده است، آيا نايب بايد در حالی كه محرم است، نيابت كند يا خير؟ بر فرض عدم لزوم احرام، آيا بايد با لباس احرام طواف كند يا در لباس مَخيط هم جايز است؟
ج ـ هيچيك از احرام يا لباس احرام در نايب لزوم ندارد.
[750] س ـ شخصی مسلوس است، برای طواف و نماز آن، وظيفه اش چيست؟
ج ـ اگر وقتی دارد كه بتواند طواف را با وضو و نماز را با وضو انجام دهد، بايد آن وقت را انتخاب كند و طواف و نماز را با وضو و بدن پاك به جا آورد و بقيه اعمال را بعد از آن اتيان نمايد و اگر چنين وقتی ندارد، در صورتی كه مشقت نداشته باشد، برای هر بار كه حدث از او صادر شود يك وضو بگيرد و اگر مشقت دارد برای طواف يك وضو و برای نماز هم يك وضو بگيرد.
[751] س ـ آيا در مواردی كه طواف و نماز بايد اعاده شود، لازم است با لباس احرام باشد؟
ج ـ لازم نيست.
[752] س ـ هر گاه محرم لباس احرام را كنار بگذارد و با لباس دوخته، اعمال عمره را؛ از طواف و سعی، انجام دهد؛ جهلاً يا عمداً، آيا طواف و سعی او صحيح است؟ و عمره او مجزی است يا نه؟
ج ـ طواف و سعی مزبور صحيح و عمره مذكور مجزی است.
[753] س ـ هر گاه محرم به احرام عمره تمتّع جنب باشد و آب برای او ضرر دارد يا آب ندارد و يا وقت عمره می گذرد، آيا طواف و نماز، با تيمم كافی و مجزی است؟ يا بايد نايب هم بگيرد؟
ج ـ نايب گرفتن لازم نيست.
[754] س ـ آيا حجاب زن در طواف مثل حجاب او در نماز است يا فرق می كند؟
ج ـ فرق می كند و فقط وجه و كفّين در طواف مستثنی است علی الأحوط.
[755] س ـ اگر مقداری از موهای سر زن يا جاهای ديگر بدن او، كه بايد در حال طواف بپوشاند، ظاهر باشد آيا به طواف او ضرر می رساند يا نه؟ و اگر با ظاهر بودن موی سر، طواف را انجام داده، طواف او باطل است يا نه؟
ج ـ اگر عمدی باشد، طواف صحيح نيست علی الأحوط338 و در غير مورد عمد، صحيح است، مگر در جاهل مقصر علی الأحوط.
□ [756] س ـ شخصی در عمره تمتّع طواف را تمام كرده است، ولی می گويد دلچسب نشد لذا يك طواف ديگر بدون خواندن نمازِ طوافِ اول، به جا می آورد و نماز و سعی به جا می آورد و تقصير می كند، آيا عملش صحيح است يا نه؟
ج ـ عمل او صحيح است، هرچند داخل در قِران حرام است.
[757] س ـ اكل و شرب در حال طواف جايز است يا نه؟
ج ـ مانع ندارد.
[758] س ـ كسی كه در حال طواف شخصی را از روی زمين بلند می كند و ممكن است در اين حال گامی به طرف جلو بردارد و در اين حال توجه به طواف ندارد، در نتيجه نمی داند كه آيا مقداری از مسافت را بدون قصد طواف آمده است يا نه، تكليف او چيست؟
ج ـ بايد آن مقدار را احتياطاً تدارك كند.
[759] س ـ كودك نابالغی با اذن پدر محرم شد و طواف را نيمه كاره به تصوّر اينكه همين مقدار كافی است رها كرد و سعی را نيز از طبقه دوم انجام داده، تكليف چيست؟
ج ـ اگر از اول قصد هفت شَوط نداشته، طواف او باطل است و بايد طواف و نماز و سعی را اعاده كند و بعد تقصير نمايد.
[760] س ـ كسی كه در شَوط ششم، طواف خود را رها كرد و نتوانست ادامه دهد و ديگری به جای او بقيه را به جا آورد، وليكن نماز طواف را خودش خواند و بعداً متوجه شد كه استراحت در خلال طواف، به طواف ضرر نمی رساند و او با استراحت می توانست خودش طواف خود را تمام نمايد، اكنون تكليف او چيست؟
ج ـ بقيه طواف را تمام كند و نماز را اعاده نمايد.339
[761] س ـ شخصی طواف خود را به هم می زند و طواف دوم را شروع می كند، آن را نيز به هم می زند و طواف سوم را آغاز كرده به اتمام می رساند، وظيفه او چيست؟
ج ـ اشكال دارد340 و موارد احتياط مختلف می شود.
[762] س ـ اگر شخصی ركن مستجار (ركن يمانی) را يقين كرد كه ركن حجرالأسود است، لذا طواف را از مستجار به عنوان حجرالأسود شروع كرد و هفت شَوط كامل به جا آورد، بعداً فهميد كه يقين او خطا بوده است، تكليف او چيست؟
ج ـ طواف مزبور باطل است و بايد تدارك شود.
[763] س ـ گاهی انسان شك می كند كه اين شَوط طوافم به هم خورد يا نه، آيا می شود بعد از طواف يك شَوط هم به عنوان احتياط، اضافه بر هفت شَوط آورد و بعد نماز بخواند يا خير؟
ج ـ به وسوسه نبايد اعتنا كرد و اگر قسمتی از طواف اشكال پيدا كند، همان قسمت بايد تصحيح شود و ادامه بعد از آن به قصد طواف، بدون تصحيحِ آن قسمت، موجب اشكال در طواف می شود و با آوردن يك شَوط بعد از طواف احتياطاً، اشكال رفع نمی شود.
[764] س ـ شخص در حالی كه مشغول طواف است، در شَوط پنجم يقين كرد كه 5 متر در شَوط اول و 5 متر در شَوط سوم بی اختيار طواف كرده است، تكليف او چيست؟
ج ـ اين طواف قابل تصحيح نيست و بايد اعاده شود.
[765] س ـ شرايطی كه در طواف واجب، لازم الرعايه است، آيا در طواف مستحبی نيز معتبر است يا نه؟
ج ـ ظاهر آن است كه آنچه در مناسك استثنا نكرده معتبر است.
[766] س ـ در طواف مستحبی، زنان می دانند كه به بدن مردان نگاه می كنند و احياناً هم در بين فشار مردان قرار می گيرند، از نظر شرع اشكال ندارد؟
ج ـ اگر اختياراً نگاه به نامحرم نكنند اشكال ندارد، ولی در ازدحام بهتر است مراعات كنند و در هر صورت طواف صحيح است.
[767] س ـ آيا در طواف های مستحبی هم ختنه شرط است يا نه؟
ج ـ بلی شرط است.
[768] س ـ محرم وارد مكّه شد، آيا می تواند قبل از اعمال عمره تمتّع يا قبل از اعمال عمره مفرده و همچنين پس از محرم شدن به احرام حج تمتّع و قبل از رفتن به عرفات، طواف مستحبی به جا آورد يا خير؟ و اگر به جا آورد، به عمره و حجش ضرر می زند يا نه؟
ج ـ احوط ترك طواف مستحبی است در فرض سؤال، ولی به عمره و حج ضرر نمی زند.
[769] س ـ آيا می شود هر شَوط از طواف مستحب را به نيت يكی از مؤمنين به جا آورد، يا بايد مجموع هفت شَوط را برای يك نفر به جا آورد؟
ج ـ نيابت در يك شَوط صحيح نيست، ولی می تواند مجموع را به نيت چند نفر انجام دهد.
[770] س ـ آيا جايز است طواف مستحبی را خارج از حد طواف واجب به جا آورد يا نه؟
ج ـ جايز نيست مگر در مورد ضرورت.341
[771] س ـ اگر حاجی از منی برگشته و هنوز طواف واجب را به جا نياورده است، آيا می تواند طواف مستحبی به جا آورد يا نه؟
ج ـ احوط آن است كه تا اعمال واجب را انجام نداده، طواف مستحبی نكند.295. در رابطه با طواف به حاشيه مسأله 620 مراجعه شود.
296. با احتمال التفات، بنابر صحّت می گذارد مطلقاً.
297. اگر از طواف قبل دست برداشته و لذا طواف را از اوّل اعاده نموده است همان طواف اعاده شده صحيح است. (مناسک حج، س91)
298. اين احتياط واجب نيست بلكه همان طوافی كه از سر گرفته كفايت می كند. (مناسک حج، س91)
299. به حاشيه مسأله 651 مراجعه شود.
300. اشکال ندارد. (مناسک حج، س91و90)
301. مطلقاً اشكال ندارد.( مناسک حج، س91و90)
302. برای مَطاف حدّ خاصّی نمی‌باشد و در هر جای مسجدالحرام صحيح است. (مناسک حج، م322)
303. آن دور باطل است و بايد آن را از حجرالأسود اعاده كند. (مناسک حج، م318)
304. همان طواف دوم كه از سر گرفته كافی است. (مناسک حج، س91و90)
305. همان طوافی را كه از سر گرفته صحيح است. (مناسک حج، س91و90)
306. به حاشيه مسأله 592 مراجعه شود.
307. اعمال او اشكالی ندارد.
308. اگر از پول درآمد سالانه خود بوده در هر صورت اعمال او صحيح است.
309. با فرض انصراف از طرف قبلی طوافشان صحيح است. (مناسک حج، س91و90)
310. با توجّه به حاشيه مسأله 592 او را در پشت مقام ابراهيم(ع) طواف دهند.
311. به حاشيه مسأله 549 مراجعه شود.
312. به حاشيه مسأله 592 مراجعه شود.
313. قطع طواف مستحبی و حتی طواف واجب، جايز است؛ هر چند احوط آن است كه طواف واجب را به اندازه‌ای كه عرفاً موالات از ميان برود، قطع نكند. (مناسک حج، م309)
314. اگر از طواف قبل صرف نظر کرده و از سر بگيرد نيز صحيح است. (مناسک حج، س91و90)
315. با توجه به اينکه از طواف اول دست برداشته اتمام همان طواف دوم کفايت می‌کند. (مناسک حج، س91و90)
316. تكميل لازم نيست و می تواند از آن صرف نظر کرده و از سر بگيرد. (مناسک حج، س91و90)
317. به حاشيه مسأله 562 و 568 مراجعه شود.
318. میتواند از طواف مزبور صرف‌نظر كرده و طوافی را به قصد مَنوب‌عنه از سر بگيرد. (مناسک حج، س91و90)
319. احتمال التفات كافی است.
320. طواف او صحيح است. (مناسک حج، س91و90)
321. به حاشيه مسأله 592 مراجعه شود.
322. به حاشيه مسأله 549 مراجعه شود.
323. به حاشيه مسأله 592 مراجعه شود.
324. اشكال ندارد. (مناسک حج، م308)
325. وقت طواف حجّ و نماز آن ماه ذي‌حجّه است، ولی طواف نساء و نماز آن وقت معيّنی ندارد. (مناسک حج، س86) و در صورت نسيان تا زمانی که خود يا نايبش طواف را به جا نياورده چيزهايی که حلال شدنش مشروط به انجام طواف بوده بر او حلال نمی‌گردد (مناسک حج، م331)
326. به حاشيه مسأله 592 مراجعه شود.
327. بنا بر اعتبار محدوده خاص برای طواف، و گذشت که لازم نيست. (حاشيه مسأله 592)
328. همانطور که گذشت اقوی آن است که طواف کردن در اين فاصله شرط نيست. (حاشيه مسأله 592)
329. اگر از ده روز تجاوز نکرده محکوم به حيض است و چنانچه طواف حج بوده در سعه وقت طواف و نماز آن را اعاده نمايد و در ضيق وقت نايب بگيرد. و چنانچه در طواف عمره تمتّع بوده در سعه وقت بايد طواف و نماز آن را اعاده نمايد و در ضيق وقت اگر در حين احرام پاک بوده پس از مراجعت از منی به مکه جهت اعمال حج، قبل از طواف حج و نماز آن و يا بعد از طواف حج و نماز آن، طواف عمره تمتّع و نماز آن را قضا نمايد و اگر در موقع احرام عمره ناپاک بوده حج او تبديل به حج اِفراد شده، و در صورت واجب بودن حج بايد بعد از حج، عمره مفرده به جا آورد. (مناسك حج، م21)
330. میتواند عدول به حج اِفراد نموده و بعد از اعمال حج، عمره مفرده انجام دهد و میتواند سعي و تقصير عمره تمتّع را انجام داده و از احرام خارج شود و طواف عمره تمتّع و نماز آن را در موقع مراجعت به مكه جهت انجام طواف و نماز و سعی حج تمتّع قبل از آنها و يا بعد از آنها به جا آورد. (مناسک حج، م21)
331. به حاشيه مسأله 549 و 551 مراجعه شود.
332. تعيين سن يائسگی محل تأمل و احتياط است؛ بانوان می‌توانند در اين مسأله به مجتهد جامع‌الشرايط ديگر مراجعه نمايند. (مناسک حج، س141)
333. به حاشيه مسأله 549 مراجعه شود.
334. به حاشيه مسأله 726 مراجعه شود.
335. به حاشيه مسأله 549 مراجعه شود.
336. اشكال ندارد. (مناسک حج، س91 و 90)
337. به حاشيه مسأله 592 مراجعه شود.
338. طواف او صحيح است، اگرچه مرتکب فعل حرام شده است. (مناسک حج، م305)
339. اگر بنابر احتياط واجب موالات به هم نخورده باشد و به هر حال میتواند از طواف قبل صرف‌نظر کرده و مجدّداً طواف و نماز را اعاده كند. (مناسک حج، م307 و س 91 و 90)
340. اشكال ندارد و طواف اخير صحيح است. (مناسک حج، س91 و 90)
341. به حاشيه مسأله 592 مراجعه شود. - آداب و مستحبات طواف
-
- فصل پنجم: نماز طواف
- فصل ششم: سعى و بعض احكام آن
- فصل هفتم: تقصير و بعض احكام آن
-
- باب دوم: اعمال حج تمتع
کاربر گرامی؛ لطفا قبل از تکمیل فرم، موارد زیر را مطالعه کنید:
- جهت مکاتبه با دفتر، از قسمت ارسال نامه استفاده نمایید.
- به منظور استفتاء یا ارسال سوال شرعی، از قسمت ارسال سوال شرعی استفاده نمایید.
- جهت ارایه انتقاد و پیشنهاد به سایت دفتر، از قسمت ارتباط با پایگاه استفاده نمایید.
- از فرم زیر فقط برای ارایه نظرات در مورد محتوای همین صفحه استفاده نمایید.
- مسوولیت ارسال اشتباه بر عهده ارسال کننده آن است.
«أللّهُمّ إنّي أسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الّذِي يُمْشی بِهِ عَلی طَلَلِ الْماءِ كَما يُمْشی بِهِ عَلی جُدَدِ الأَرْضِ وَأسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الّذِيْ يَهْتَزّ لَهُ عَرْشُكَ وَأسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الّذِي تَهْتَزّ لَهُ اَقْدامُ مَلائِكَتِكَ وَأسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الّذِي دَعاكَ بِهِ مُوسی مِنْ جانِبِ الطُورِ فاسْتَجَبْتَ لَهُ وَألْقَيْتَ عَلَيْهِ مَحَبّةً مِنْكَ وَأسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الّذي غَفَرْتَ بِهِ لِمُحَمّدٍ (صلی الله عليه وآله) ما تَقَدّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَما تَأخّرَ وأتْمَمْتَ عَلَيْهِ نِعْمَتَكَ أنْ تَفْعَلَ بِي كَذا وَكَذا». و به جای كذا و كذا حاجت خود را بطلبد.
و نيز مستحب است در حال طواف بگويد:
«أللّهُمّ إنّي إلَيْكَ فَقِيْرٌ وَإنّي خائِفٌ مُسْتَجِيْرٌ فَلا تُغَيّرْ جِسْمِي وَلا تُبَدّلْ إسْمِي».
و صلوات بر محمد و آل محمد بفرستد بخصوص وقتی كه به در خانه كعبه می رسد و بخواند اين دعا را:
«سائِلُكَ، فَقِيْرُكَ، مِسْكِيْنُكَ بِبابِكَ، فَتَصَدّقْ عَلَيْهِ بِالْجَنّةِ، ألّلهُمّ الْبَيْتُ بَيْتُكَ وَالْحَرَمُ حَرَمُكَ وَالْعَبْدُ عَبْدُكَ وَهذا مَقامُ الْعائِذِ بِكَ الْمُسْتَجِيرِ بِكَ مِنَ النّارِ فَأعْتِقْنِي وَوَالِدَيّ وَأهْلِي وَوُلْدِي وَإخْوانِيَ الْمُؤْمِنِينَ مِنَ النّارِ يا جَوادُ يا كَريمُ».
و وقتی كه به حجر اسماعيل رسيد رو به ناودان و سر را بلند كند و بگويد:
«أللّهُمّ أدْخِلْنِي الْجَنّةَ وَأجِرْنِي مِنَ النّارِ بِرَحْمَتِكَ وَعافِنِي مِنَ السّقْمِ وَأوْسِعْ عَلَيّ مِنَ الرّزْقِ الْحَلالِ وَادْرَأْ عَنّي شَرّ فَسَقَةِ الجِنّ وَالْإنْسِ وَشَرّ فَسَقَةِ الْعَرَبِ وَالْعَجَمِ».
و چون از حجر بگذرد و به پشت كعبه برسد، بگويد:
«يا ذَا الْمَنّ وَالطّوْلِ ياذَا الْجُودِ وَالْكَرَمِ إنّ عَمَلِي ضَعِيفٌ فَضاعِفْهُ لِي وَتَقَبّلْهُ مِنّي إنّكَ أنْتَ السّمِيْعُ الْعَلِيْمُ».
و چون به ركن يمانی برسد دست بردارد و بگويد:
«يا أللّهُ يا وَلِيّ الْعافِيَةِ وَخَالِقَ الْعافِيَةِ وَرَازِقَ الْعافِيَةِ وَالْمُنْعِمُ بِالْعافِيَةِ وَالْمَنّانُ بِالعافِيَةِ والمُتَفَضّلُ بِالْعافِيَةِ عَلَيّ وَعَلی جَمِيعِ خَلْقِكَ يا رَحْمنَ الدّنْيا وَالآخِرَةِ وَرَحيْمَهُما صَلّ عَلی مُحَمّدٍ وَآلِ مُحَمّدٍ وَارْزُقْنَا الْعافِيَةَ وَتَمامَ الْعافِيَةِ وَشُكْرَ الْعافِيَةِ في الدّنْيا وَالآخِرَةِ يا أرْحَمَ الرّاحِمِيْنَ».
پس سر به جانب كعبه بالا كند و بگويد:
«اَلْحَمْدُ للّهِ الّذي شَرّفَكِ وَعَظّمَكِ، وَالْحَمْدُ للّهِ الّذي بَعثَ مُحَمّداً نَبِيّاً وَجَعَلَ عَليّاً اِماماً. أللّهُمّ اهْدِ لَهُ خِيارَ خَلْقِكَ وَجَنّبْهُ شِرارَ خَلْقِكَ».
و چون ميان ركن يمانی و حجرالأسود برسد، بگويد:
«رَبّنا آتِنا في الدّنيا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنا عَذابَ النّارِ».
و در شَوط هفتم وقتی كه به مستجار رسيد مستحب است دو دست خود را بر ديوار خانه بگشايد و شكم و روی خود را به ديوار كعبه بچسباند و بگويد:
«أللّهُمّ الْبَيْتُ بَيْتُكَ وَالْعَبْدُ عَبْدُكَ وَهذا مَكانُ الْعائِذِ بِكَ مِنَ النّار».
پس به گناهان خود اعتراف نموده و از خداوند عالم آمرزش آن را بطلبد كه ان شاء اللّه تعالی مستجاب خواهد شد، بعد بگويد:
«أللّهُمّ مِنْ قِبَلِكَ الرّوْحُ وَالْفَرَجُ وَالْعافِيَةُ. أللّهُمّ إنّ عَمَلِي ضَعيْفٌ فَضاعِفْهُ لِي وَاغْفِرْ لي مَااطّلَعْتَ عَلَيْهِ مِنّي وَخَفِيَ عَلی خَلْقِكَ أسْتَجِيرُ بِاللّهِ مِنَ النّارِ».
و آنچه خواهد دعا كند و ركن يمانی را استلام كند و به نزد حجرالأسود آمده و طواف خود را تمام نموده و بگويد:
«أللّهُمّ قَنّعْنِي بِما رَزَقْتَني وَبارِكْ لِي فِيما آتَيْتَني».
و برای طواف كننده مستحب است در هر شَوط، اركان خانه كعبه و حجرالأسود را استلام نمايد و در وقت استلام حجر بگويد:
«أمانَتي أدّيْتُها وَمِيثاقي تَعاهَدْتُهُ لِتَشْهَدَ لِي بِالْمُوافاةِ».
342. و شايسته است که در حال طواف، همواره خشوع و حضور قلب داشته و به ذکر خدا مشغول باشد و ادعيه وارده را قرائت نمايد. (مناسک حج، م281)