پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

مناسک حج (امام و رهبرى)

    • پيشگفتار
    • مقدمه‏
    • شرايط وجوب حَجّةالاسلام‏
    • نيابت در حج‏
    • حج استحبابى‏
    • اقسام عمره‏
    • اقسام حج‏
    • باب اول: اعمال عمره تمتع‏
    • باب دوم: اعمال حج تمتع
      • فصل اول: احرام حج‏
      • فصل دوم: وقوف به عرفات‏
      • فصل سوم: وقوف به مشعرالحرام‏
      • فصل چهارم: واجبات منى‏
        • اول ـ رمى جمره عقبه‏
        • مستحبات رمى جمرات‏
        • دوم ـ ذبح (قربانى)
          چاپ  ;  PDF

          دوم ـ ذبح (قربانی)

            [1020] م ـ واجب است بر كسی كه حج تمتّع به جا می آورد، ذبح يك هدی؛ يعنی يك شتر يا يك گاو يا يك گوسفند و شتر افضل است و پس از آن گاو بهتر است.416

            [1021] م ـ كفايت نمی كند برای چند نفر به شركت، يك هدی در حال اختيار، بلكه در حال ضرورت نيز محل اشكال است و احتياط واجب جمع بين شركت در ذبح و روزه است كه ذكر می شود.


            [1022] م ـ ساير حيوانات، غير از سه حيوان مذكور، كافی نيست.


            [1023] م ـ در هدی چند چيز معتبر است و بايد مراعات شود:

            اول ـ آن‌كه417 اگر شتر باشد سن آن كمتر از پنج سال نباشد و داخل در شش سال شده باشد و اگر گاو است بنا بر احتياط واجب، كمتر از دو سال نباشد و داخل در سه سال شده باشد و همچنين در «بز» كمتر از سن گاو نباشد و در ميش به احتياط واجب كمتر از يك سال نباشد و داخل در سال دوم شده باشد.
            دوم ـ بايد صحيح باشد، پس حيوان مريض كافی نيست، حتی مثل كچلی بنا بر احتياط .
            سوم ـ بايد خيلی پير نباشد.
            چهارم ـ بايد تام الأجزاء باشد و ناقص كافی نيست. پس اگر واضح باشد كوری يا لنگی آن بنابر اقوی كافی نيست و اگر واضح نباشد به احتياط واجب كافی نيست و احتياط واجب آن است كه چشمش سفيد نشده باشد و بايد گوش بريده و دم بريده و شاخ داخل آن شكسته يا بريده نباشد. 418
            پنجم ـ بايد لاغر نباشد و اگر در گُرده او پيه باشد كافی است، و احتياط آن است كه آن را در عرف لاغر نگويند.
            ششم ـ بايد «خصی» نباشد؛ يعنی بايد خصيتين آن را بيرون نياورده باشند.
            هفتم ـ بايد بيضه آن را نكوبيده باشند به احتياط419 واجب.
            هشتم ـ بايد در اصل خلقت بی دم نباشد به احتياط واجب و اگر گوش يا شاخ در خلقت اصلی نداشته باشد، بعيد نيست كفايت، اگر چه خلاف احتياط است.420
            نهم ـ در اصل خلقت بی بيضه نباشد.

            [1024] م ـ اگر غير از خصی يافت نشود، بعيد نيست كفايت ذبح خصی، گرچه احتياط در جمع بين آن و سالم است در ماه ذی حجه همان سال و اگر نشد سال ديگر، يا جمع بين ناقص و روزه.


            [1025] م ـ گاوميش در ذبح واجب، كافی است لكن گفته اند كراهت دارد.


            [1026] م ـ اگر حيوان، شاخ خارجش شكسته يا بريده باشد اشكال ندارد و شاخ خارج؛ شاخ سخت سياهی است كه به منزله غلاف است از برای شاخ داخل كه آن شاخ سفيد است.


            [1027] م ـ شكاف داشتن گوش و سوراخ بودن آن مانع ندارد و احتياط آن است كه چنين نباشد.


            [1028] م ـ بايد ذبح را بعد از رَمْی جمره عقبه بكند به احتياط واجب.


            [1029] م ـ يك گوسفند، كمتر چيزی است كه كافی است برای ذبح، لكن هرچه بيشتر ذبح كند افضل است و در روايت است كه رسول خدا(صلی الله عليه وآله) صد شتر همراه آوردند، سی‌وچهار تای آنها را برای حضرت اميرالمؤمنين(عليه‌السلام) نحر كردند و شصت‌وشش تای آنها را برای خودشان.


            [1030] م ـ اگر هدی يافت نشود، قيمت آن را پيش شخص امينی بگذارد كه در بقيه ذی حجه بگيرد و در منی ذبح كند و اگر در اين سال ممكن نشود، سال بعد اين كار را بكند.


          □ [1031] م ـ اگر هدی ناقص يافت شود (از غير جهت خصی بودن كه گذشت) احتياط واجب آن است كه آن را ذبح كند و يك هَدی تام هم در بقيه ذی حجه و اگر نشد در سال آينده ذبح كند، و احتياط بهتر آن است كه جمع كند بين هدی ناقص و هدی تام؛ به‌طوری كه گفته شد و روزه به نحوی كه ذكر شد.


            [1032] م ـ احتياط واجب آن است كه ذبح هدی را از روز عيد تأخير نيندازد.


            [1033] م ـ اگر به ‌واسطه عذری مثل فراموشی يا غير آن، ذبح را در روز عيد نكرد، احتياط واجب آن است كه در ايام «تشريق» ذبح كند و اگر نشد در بقيه ماه ذی حجه و در تأخير عمدی نيز همين حكم است.


            [1034] م ـ اگر حيوانی را به گمان آن‌كه صحيح و سالم است ذبح كرد بعد معلوم شد كه مريض يا ناقص بوده، كافی نيست و بايد دوباره ذبح كند.421


            [1035] م ـ اگر حيوانی را به گمان چاقی ذبح كرد بعد معلوم شد لاغر است، كافی است.


            [1036] م ـ اگر حيوانی را به گمان لاغری خريد و به اميد آن‌كه چاق درآيد، برای اطاعت خدا رجائاً ذبح كرد و بعد معلوم شد چاق است، كافی است.


            [1037] م ـ اگر احتمال نمی داد كه حيوان چاق است يا احتمال می داد لكن از روی بی مبالاتی ذبح كرد نه به اميد موافقت امر خداوند، كافی نيست.


          □ [1038] م ـ اگر لاغری آن را اعتقاد داشت و به ‌واسطه جهل به مسأله، برای اطاعت خداوند ذبح كرد، بعد معلوم شد چاق است، احتياط واجب در اعاده است.


            [1039] م ـ اگر ناقص بودن را اعتقاد داشت و به واسطه جهل به مسأله، برای اطاعت خداوند ذبح كرد و بعد معلوم شد صحيح است ظاهرا كافی باشد.


          □ [1040] م ـ احتياط آن است كه ذبيحه را سه قسمت كنند، يك قسمت را هديه بدهند و يك قسمت را صدقه بدهند و قدری هم از ذبيحه بخورند و صدقه را به مؤمنين بدهند ولكن هيچ يك از اين احتياط ها واجب نيست و اگر صدقه را به فقرای كفار بدهد يا آن‌كه تمام ذبيحه را به آنها بدهد اشكال ندارد و ضامن حصه فقراء نيست ليكن احتياط؛ خصوصا در خوردنِ قدری از ذبيحه، خيلی مطلوب است.


            [1041] م ـ جايز است كه ذبح را كسی ديگر به نيابت انجام دهد و نيت را نايب كند و احتياطاً خود شخص هم نيت كند.


            [1042] م ـ احتياط واجب422 آن است كه ذابح مؤمن باشد، بلكه خالی از قوت نيست و همين‌طور در ذبح كفارات.


            [1043] م ـ در صورتی كه قربانی به دست غير مؤمن انجام گيرد، كفايت نمی كند423 و بايد دو مرتبه قربانی كند، هرچند در وقت قربانی متوجه نشود كه ذابح مؤمن نيست يا جاهل به مسأله باشد.


            [1044] م ـ ذبح هم از عبادات است و در آن نيت خالص و قصد اطاعت خداوند لازم است.


            [1045] م ـ احتياط آن است كه اگر احتمال نقص يا مرض در گوسفند بدهند، آن را معاينه كنند، اگر چه اقوی در احتمال آن‌كه عيبی حادث شده باشد، مثل آن‌كه احتمال بدهد گوش يا دمش را بريده اند يا آن را خصی كرده اند، عدم لزوم معاينه است و احتياط در عيب هايی كه محتمل است از حال تولد داشته و مادر زاد بوده، ترك نشود.


            [1046] م ـ اگر بعد از ذبح كردن، احتمال داد ناقص بودن يا نداشتن ساير شرايط را، اعتنا نكند.


            [1047] م ـ اگر به كسی نيابت داد برای خريداری كردن و ذبح، و نايب انجام داد، و بعد از آن شخص محرم احتمال داد كه نايب به شرايط عمل نكرده باشد، به اين احتمال اعتنا نكند و ذبح كافی است.


            [1048] م ـ اگر كسی را نايب كرد برای خريداری و ذبح، بايد علم پيدا كند يا اطمينان به اينكه عمل كرده است و گمان كفايت نمی كند.


            [1049] م ـ اگر نايب عمداً بر خلاف دستور شرع، در اوصاف ذبيحه يا در كشتن آن، عمل كرد ضامن است و بايد غرامت آن را بدهد و بايد دو مرتبه ذبح كنند.


          □ [1050] م ـ اگر نايب از روی اشتباه يا جهل، برخلاف دستور عمل كند، اگر برای عمل اجرت گرفته است ضامن است و الّا معلوم نيست ضامن باشد و در هر صورت بايد اعاده شود.


          416. كسی كه حج تمتّع به جا می‌آورد، بايد يكی از چهارپايان سه گانه، يعنی شتر يا گاو يا گوسفند يا بز را قربانی كند، تفاوتی ندارد كه قربانی نر باشد يا ماده و بهتر آن است كه شتر باشد، اما غير از چهارپايان مذكور، قربانی كردن ساير حيوانات كفايت نمی‌كند. (مناسک حج، م401)
          417. بنا بر احتياط واجب. (مناسک حج، م403)
          418. چهارم آن كه اعضا و اندام‌های آن، كامل باشد، بنابر اين قربانی كردن حيوان ناقص، مانند حيوانی كه اخته شده يا بيضه‌اش كشيده شده باشد، كافی نيست، اما اگر بيضه‌هايش كوفته شده و اخته نشده باشد، قربانی كردن آن كفايت مي‌كند، و نيز قربانی كردن حيوان دم‌بريده و كور و شَل و گوش‌بريده و حيوانی كه قسمت داخلی شاخ آن شكسته باشد، يا از ابتدا با يكی از اين عيوب به دنيا آمده باشد، كافی نيست. بنابراين قربانی كردن حيوانی كه فاقد يكی از اندام‌هايی باشد كه در ديگر هم‌نوعان آن وجود دارد، به‌گونه‌ای كه فقدان آن عضو يك نقص به‌شمار آيد، كافی نيست. اما اگر بخش بيرونی شاخ آن (كه مانند غلاف و پوشش بخش داخلی است) شكسته باشد، يا گوش آن شكافته يا سوراخ شده باشد، مانعی ندارد. (مناسک حج، م403،‌ چهارم)
          419. به حاشيه شرط چهارم مراجعه شود.
          420. به حاشيه شرط چهارم مراجعه شود.
          421. در صورت تمكّن مالی. (مناسک حج، م404)
          422. بنا بر احتياط واجب ذبح كننده بايد شيعه اثنی عشری باشد امّا اگر نيت را خودش انجام دهد و فقط برای اجرای آن نايب بگيرد در اين صورت بعيد نيست كه شيعه بودن ذبح كننده شرط نباشد. (مناسک حج، م408)
          423. به حاشيه مسأله قبل مراجعه شود.

        • چند مسأله راجع به بدل ذبيحه‏
        • مسائل متفرقه هدى‏
        • استفتائات قربانى‏
        • مستحبات هدى‏
        • سوم ـ تقصير يا حلق‏
        • مسائل متفرقه حلق يا تقصير در حج‏
        • استفتائات حلق و تقصير
        • مستحبات حلق‏
      • فصل پنجم: واجبات بعد از اعمال منى‏
      • فصل ششم: بيتوته به منى‏
      • فصل هفتم: رمى جمرات سه ‏گانه
کاربر گرامی؛ لطفا قبل از تکمیل فرم، موارد زیر را مطالعه کنید:
  • جهت مکاتبه با دفتر، از قسمت ارسال نامه استفاده نمایید.
  • به منظور استفتاء یا ارسال سوال شرعی، از قسمت ارسال سوال شرعی استفاده نمایید.
  • جهت ارایه انتقاد و پیشنهاد به سایت دفتر، از قسمت ارتباط با پایگاه استفاده نمایید.
  • از فرم زیر فقط برای ارایه نظرات در مورد محتوای همین صفحه استفاده نمایید.
  • مسوولیت ارسال اشتباه بر عهده ارسال کننده آن است.
700 /