5. واجبات قرائت

  1. در قرائت، واجب است که کلمات، تلفظ شوند به طوری که قرائت بر آن صدق کند، از این رو قرائت قلبی یعنی گذراندن کلمات در قلب بدون تلفظ آنها که عنوان قرائت بر آن صدق نمی‌کند کافی نیست. نشانه‌ی صدق قرائت این است که خودش بتواند آنچه رامی‌خواند و بر زبان جاری می‌کند ـ اگر دچار سنگینی گوش یا سر و صدای محیط نیست ـ بشنود.

توجه

• کسی که بر اثر ابتلا به بیماری لالی قادر به تکلم نیست، ولی حواس سالمی دارد، اگر نمازش را با اشاره بخواند صحیح و مجزی است.    

   2. واجب است که قرائت، صحیح و بدون غلط باشد و کسی که به هیچ قسم نمی‌تواند صحیح آن را یاد بگیرد، باید هر طور که می‌تواند بخواند، و احتیاط مستحب آن است که نماز را به جماعت به جا آورد.    

توجه

• کسی که حمد و سوره و چیزهای دیگر نماز را به خوبی نمی‌داند و می‌تواند یاد بگیرد، چنانچه وقت نماز وسعت دارد باید یاد بگیرد، و اگر وقت تنگ است بنابر احتیاط واجب در صورتی که ممکن باشد باید نمازش را به جماعت بخواند.     

•   ملاک صحت قرائت، عبارت است از رعایت حرکات و سکنات حروف و ادای آنها از مخارجشان به طوری که اهل لسان (عرب زبان) آن را ادای آن حرف بدانند نه حرف دیگر.

• در قرائت، رعایت محسنات تجوید لازم نیست.    

• اگر یکی از کلمات حمد و سوره را نداند، یا عمداً آن را نگوید، یا عمداً به جای حرفی حرف دیگر بگوید، ‌مثلاً به جای «ض» «ز» بگوید، یا زیر و زبر کلمات را تغییر دهد یا تشدید را نگوید، نماز او باطل است.    

• کسی که در قرائت حمد و سوره و یا در اعراب و حرکات کلمات نماز اشتباه می‌کرده است، مثلاً کلمه‌ی «یُولَدْ» را به جای فتح لام به کسر لام می‌خوانده، اگر عامد یا جاهل مقصر ^[1] بوده بنابر احتیاط واجب نماز باطل است، و اگر جاهل قاصر^[2] بوده و با اعتقاد به صحّت، به صورت مذکور می‌خوانده است، نمازش صحیح است.

  ---

  [1] . کسی که متوجه جهل خود بوده و راه‌های رفع جهالت خود را هم می‌داند ولی در آموختن احکام کوتاهی می‌کند.

  [2] . کسی­ که یا اصلاً متوجه جهل خود نیست و یا اگر متوجه است راهی برای برطرف کردن جهل خود ندارد.

• «مَالِکٍ» در آیه‌ی شریفه‌ی «مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ» «مَلِکِ» هم قرائت شده، و قرائت به هر دو صورت در نماز از باب احتیاط اشکال ندارد.    

• در قرائت نماز لازم نیست که اگر آیه‌یی را به آیه‌ی بعدی وصل کرد، حرکت آخر آیه را ظاهر کند، مثلاً اگر بگوید: «مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ» و نون آخر آیه را ساکن کند و بلافاصله بگوید: «ایّاکَ نَعْبُدُ وَ ایّاکَ نَسْتَعینُ» اشکال ندارد. این کار را «وصل به سکون» می‌نامند، و همینطور است در مورد کلماتی که آیه از آنها تشکیل شده است، اگر چه در مورد اخیر احتیاط مستحب آن است که وصل به سکون نکند.    

• هرگاه نمازگزار هنگام خواندن «غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ» آن را بدون عطف فوری، با وقف بخواند و سپس «وَ لاَ الضَّالِّینَ» را قرائت نماید، در صورتی که وقف و فاصله به مقداری باشد که به وحدت جمله ضرر نزند اشکال ندارد.    

• اگر پس از وارد شدن در آیه ­ای، در صحّت آیة قبل آن شک کند، به شک خود اعتنا نکند. همچنین اگر پس از وارد شدن در جملة بعدی، در صحت جملة قبل شک کند، مانند اینکه هنگام گفتن «اِیّاکَ نَسْتَعِینُ» شک کند که «إِیَّاکَ نَعْبُدُ» را صحیح ادا کرده یا نه، به شک خود اعتنا نکند. البته اگر آنچه را که در صحیح ادا کردن آن شک دارد، احتیاطاً دوباره بخواند، اشکال ندارد.

   3. هنگام قرائت حمد و سوره یا تسبیحات، بدن باید آرام و مستقر باشد، و در صورتی که بخواهد کمی جلو یا عقب برود یا بدن را کمی به طرف راست و چپ حرکت دهد، باید ذکری را که به خواندن آن مشغول است در حال این حرکت، قطع کند.