استفتائات متفرّقه

600س- اخیراً طیّ توافقی که سازمان حج و زیارت با بانک ملّی ایران به عمل آورده، متقاضیان حجّ تمتّع با مراجعه‌ی به بانک، مبلغ یک میلیون تومان به صورت قرارداد مضاربه ای به حسابی به نام خود در بانک ملّی واریز و فیش آن را دریافت میکنند؛ این پول تا هنگام تشرّف به نام واریزکننده در حساب شخصی او باقی میماند و طبق قرارداد مکتوب، مبلغی به دارنده‌ی حساب، در پایان هر سال سود مضاربه تعلّق میگیرد. سازمان حج برای کسانی که زودتر ثبت نام کرده اند اولویّت قائل شده و پس از حدود سه سال، نوبت اشخاص را اعلام و در صورت تمایل، آنها را به حج اعزام میکند. زمان اعزام که فرارسید، واریزکننده، پولی را که در حساب مضاربه ای خود دارد، از بانک دریافت و همراه با بقیّه‌ی هزینه ها به حساب حج و زیارت واریز میکند و به حج مشرّف میشود. حال خواهشمند است با عنایت به اینکه قرارداد کتبی است و گفتگویی بین صاحب پول و بانک رد و بدل نمیشود، مبلغ درصدی که صاحب مال به عنوان منفعت مضاربه دریافت میکند، چه صورتی دارد؟

ج: عملیّات بانکی به صورت قرارداد کتبی به‌ نحو یادشده بی اشکال است و سود حاصل از مضاربه برای سپرده گذار حلال است و اصل سپرده اگر از درآمد کسب غیر مخمّس بوده خمس دارد و سود حاصل اگر پیش از سال عزیمت به سفر حج قابل وصول نبوده، جزو درآمد سال وصول است، که اگر در همان سال به حساب هزینه‌ی سفر حج واریز شود خمس ندارد.

601 س- سنگ‌فرش مسجدالحرام با آب قلیل تطهیر میشود و آب قلیل را بر محل نجس میریزند، به ‌گونه‌ای که معمولاً باقی ‌ماندن نجاست در محل مُحرَز است؛ آیا سجده بر سنگ‌فرش مسجد صحیح است؟

ج: معمولاً نجس بودن تمام نقاط مسجد احراز نمیشود و بررسی و تحقیق واجب نیست؛ بنابراین سجده بر سنگ‌فرش آن صحیح است.

602 س- هنگامی که مسجد‌الحرام بر اثر خون یا ادرار یا نجاست دیگر نجس میشود، کارگران برای تطهیر آن روشی را به کار میبرند که به نظر ما پاک‌کننده نیست؛ در این حالت، نمازی که بر زمین مسجد‌الحرام - مرطوب یا غیر مرطوب - خوانده شود، چه حکمی دارد؟

ج: تا زمانی که به نجاست محلّ سجده یقین ندارید، نماز صحیح است.

603 س- آیا اقامه‌ی نماز جماعت به شکل دایره‌ای دور کعبه ـ با رعایت سایر شرایط ـ صحیح و مُجزی است؟

ج: نماز کسی که پشت سر امام یا یکی از دو طرف او بایستد، صحیح است و بنا بر احتیاط مستحب، کسی که یکی از دو طرف امام ایستاده باید فاصله‌ی میان امام جماعت و کعبه را رعایت کند و از امام به کعبه نزدیک‌تر نباشد؛ امّا نماز کسی که طرف دیگر کعبه مقابل امّام بایستد، صحیح نیست.

604 س-  آیا اقتدا به اهل سنّت در نماز قضا صحیح است؟

ج: صحیح نیست.

605 س- خارج شدن از مسجد‌الحرام و مسجد‌النّبی(صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) هنگام اذان و اقامه چه حکمی دارد؟ با توجّه به اینکه اهل سنّت در آن هنگام به سوی مسجد میروند و در مورد خارج شدن ما گفتگو میکنند و بر ما عیب میگیرند.

ج: اگر از نظر دیگران، سبک شمردن نماز اوّل وقت به ‌شمار آید و بخصوص موجب وهن مذهب باشد، جایز نیست.

606 س- کسی که در مکّه قصد اقامت ده روزه کرده است، در عرفات و مشعر و منا و در حدّفاصل بین آنها، نماز را قصر بخواند یا تمام؟

ج: اگر پیش از رفتن به عرفات، قصد اقامت ده روزه در مکّه‌ داشته باشد پس از تحقق اقامت، تا زمانی که سفر جدیدی انجام نداده، حکم اقامت به حال خود باقی است و نماز تمام است و رفتن به عرفات و مشعرالحرام و منا سفر به شمار نمی‌‌آید.

607 س- آیا حکم تخییر بین نماز شکسته و تمام، در شهر مکّه و مدینه جاری است یا اختصاص به مسجدالحرام و مسجدالنّبی دارد و بین محلّه‌های قدیم و جدید تفاوت است؟

ج: تخییر بین نماز کامل و شکسته در همه جای این دو شهر مقدّس وجود دارد و محلّه‌های قدیم و جدید تفاوت ندارند؛ هر چند احتیاط مستحب است در غیر دو مسجد مقدّس نماز را بدون قصد اقامت ده روزه، قصر بخواند.

608 س- آیا مسافر میتواند در اماکن تخییر نوافل ظهر و عصر را بخواند؟

ج: اگر کسی در اماکن تخییر بخواهد نماز را به صورت تمام بخواند، می تواند نوافل یومیه را نیز بخواند.     

609 س- حجّ کسی که از شرکت در مراسم برائت از مشرکین خودداری کند، چه حکمی دارد؟

ج: به صحّت حج خللی وارد نمیکند، هر چند خود را از فضیلت شرکت در مراسم اعلام برائت از دشمنان خدا محروم کرده است.

610 س- آیا زن در زمان حیض یا نفاس میتواند بر دیوار مشترک میان رواق مسجدالحرام و مَسعی بنشیند؟

ج: اشکال ندارد، مگر آنکه ثابت شود دیوار بخشی از مسجدالحرام است.

611 س- سنّ یائسگی در سیّده و غیر سیّده چند سال است؟

ج. تعیین سنّ یائسگی محلّ تأمّل و احتیاط است؛ بانوان میتوانند در این مسئله به مجتهد جامع‌الشّرایط دیگر مراجعه کنند.

612 س- حجّ کسی که به سبب اختلاف در رؤیت هلال، در زمان وقوفها و روز عید شک کند، چه حکمی دارد؟ آیا باید حج را اعاده کند؟

ج: اگر طبق حکم مفتی اهل سنّت بر اثبات رؤیت هلال ذی‌الحجّه عمل کند، کافی است؛ پس اگر وقوفها را همراه با بقیّه‌ی مردم انجام دهد، حج صحیح است.

613 س- آیا جایز است با اشتغال به تلاوت قرآن، خواندن دعا یا نماز مستحبّی پشت مقام ابراهیم، مکان را بر کسانی که نماز طواف واجب میخوانند تنگ کنیم؟

ج: اولی بلکه احتیاط مستحب است هنگام ازدحام برای نماز طواف واجب، عبادات یادشده پشت مقام انجام نشود.

614 س- آیا در مسجد‌النّبی سجده کردن بر فرش صحیح است؟ با ملاحظه‌ی اینکه قرار دادن چیزی که سجده بر آن صحیح است ـ مانند کاغذ و یا سجّاده‌ی حصیری ـ موجب جلب توجّه میشود و نمازگزار را در معرض نگاه‌های مغرضانه قرار میدهد و بهانه‌ای برای تمسخر مخالفین میشود.

ج: جایی که تقیّه لازم است میتواند بر فرش و مانند آن سجده کند و لازم نیست برای نماز به جای دیگر برود؛ ولی اگر در همان محل بتواند طوری که به زحمت نیفتد بر حصیر یا سنگ و امثال آن سجده کند، بنا بر احتیاط واجب باید بر این اشیاء سجده کند.

615 س- آیا سجده بر سنگ‌فرش مسجدالحرام و مسجدالنّبی صحیح است؟ و به‌ طور کلّی بر چه نوع سنگهایی میتوان سجده کرد؟ و سجده بر آجر و سفال چه حکمی دارد؟

ج: سجده بر سنگ مرمر و سنگهایی که در ساخت یا تزیین بنا به کار میروند و نیز بر آجر و سفال و گچ و آهک و سیمان صحیح است؛ و سجده بر عقیق و فیروزه و دُرّ و امثال آن، هر چند صحیح است، امّا احتیاط مستحب است بر اینها سجده نشود.

616 س- در رساله‌ی‌ مناسک حجّ آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی(رحمة الله‌علیه) مستحبّات بسیاری در خصوص مناسک حج ذکر شده است؛ ولیّ‌امر مسلمین در مورد عمل به آن مستحبّات چه نظری دارند؟

ج: عمل به آنها با نیّت امید به تحصیل ثواب اشکال ندارد.

617 س- وضو با آبهایی که برای آشامیدن اختصاص داده اند چه حکمی دارد؟

ج: وضو با آبی که مباح بودن آن مشکوک است، صحیح نیست.

618 س- اگر اعلم در مسئله ای فتوا نداده و تنها احتیاط واجب کرده است، ولی فالاعلم آن احتیاط را ندارد، آیا لازم است مقلّد اعلم بداند مرجعش احتیاط واجب کرده و باید نیّت رجوع به فالاعلم کند، یا همین که در مقام انجام وظیفه‌ی شرعی بوده و عملش طبق فتوای فالاعلم است کافی است؟

ج: اگر عمل او هنگام صدور مطابق با فتوای کسی بوده که میتوانست شرعاً از او تقلید کند و در این مسئله بنای بر تقلید او بگذارد، مُجزی است.

619 س- در برخی موارد، زائران بیت اللّه‌الحرام یا سایر مسافران، وقت نماز در هواپیما هستند؛ با توجّه به اینکه نماز در هواپیما معمولاً مانع استقرار و طمأنینه نیست، در صورتی که سایر شرایط، مثل قیام و قبله و رکوع و سجود مراعات شود، آیا در صورت علم یا احتمال اینکه پیش از اتمام وقت نماز به مقصد میرسند و میتوانند نماز را پس از پیاده شدن از هواپیما بخوانند، نماز در هواپیما کفایت میکند یا باید تأخیر بیندازند و در صورتی که نماز را در آن حال خواندند و پیش از اتمام وقت نماز پیاده شدند، اعاده‌ی نماز لازم است؟

ج: با تمکّن از استقرار و استقبال قبله، نماز صحیح و مُجزی است؛ بلکه جهت درک فضیلت اوّل وقت افضل است.

620 س- شخصی اعمال عمره‌ی تمتّع استحبابی را به پایان برده و اکنون نمیتواند حجّ تمتّع به جا آورد؛ مثلاً موظّف است در ایّام تشریق برای خدمت به حجّاج در مکّه بماند؛ وظیفه‌اش چیست؟

ج: میتواند عمره‌ی تمتّع استحبابی را رها کند و احتیاط مستحب است طواف نساء را انجام دهد.

621 س- شخصی پس از استقرار حج دیوانه شده، وظیفه‌ی ولی نسبت به حجّ او چیست؟

ج: ولیّ مجنون نسبت به حجّ او تکلیف ندارد؛ اگر عاقل شد خودش حج به جا می‌آورد وگرنه پس از مرگ از ترکه‌اش نایب بگیرند.

622 س- در ایران مبالغی به ما داده‌اند تا در حرم مطهّر نبوی یا قبور مطهّر بقیع بریزیم؛ با توجّه به اینکه انجام این درخواست ممکن نیست، آیا میتوانیم به فقرای شیعه‌ی بدهیم؟

ج: اگر صاحبان وجوه راضی باشند، صرف آن در فقرای شیعه اشکال ندارد.

623 س- بسیاری از زائران خانه‌ی خدا مشتاق اعتکاف در مسجدالحرام هستند؛ با توجّه به لزوم روزه برای اعتکاف، آیا میتوانند در مکّه‌ی مکرّمه برای روزه نذر و اعتکاف کنند؟

ج: بنا بر احتیاط واجب باید نذر در وطن یا محلّ اقامت منعقد شده باشد.

624 س- شخصی قصد اعتکاف در مسجدالحرام را دارد؛ آیا میتواند قبل از اذان صبح در تنعیم مُحرم شود و بقیّه‌ی اعمال را در حال اعتکاف انجام دهد، با توجّه به اینکه محلّ سعی جزو مسجد نیست؟

ج: میتواند مُحرم شود و خروج از مسجد برای انجام سعی اشکال ندارد.

625 س- آیا استحباب سه روز روزه‌ی مستحبّی در مدینه‌ی منوّره، برای برآمدن حاجت، اختصاص به مسافر دارد یا برای اهالی مدینه و کسی که قصد اقامت ده روز دارد نیز مستحب است؟

ج: اختصاص به مسافر ندارد؛ ذکر مسافر به جهت استثنای از روزه در حال مسافر بودن است.