خمس افراد نابالغ و مجنون

خمس و زکات کودکان

س312. آیا خمس و زکات بر کودکانی که هنوز به سن تکلیف نرسیده اند، واجب می‌شود؟

ج. زکات مال بر شخص غیربالغ واجب نیست، ولی اگر خمس به مال او تعلّق بگیرد (مثل اینکه معدن یا حلال مخلوط به حرام باشد)، بر ولی شرعی او پرداخت آن واجب است، مگر خمسِ سودِ حاصل از تجارت با اموالِ او یا منافع کسبش که پرداخت آن بر ولی واجب نیست، بلکه بنابر احتیاط در صورتی که سود حاصله باقی بماند ادای خمس آن بر خود طفل بعد از رسیدن به سنّ تکلیف، واجب است.

س313. آیا سهم سادات (کثّرهم‌الله‌تعالی) و سهم امام(علیه السّلام) به منفعت کسب کودکان تعلّق می‌گیرد؟

ج. بنابر احتیاط بر آنان واجب است که بعد از رسیدن به سنّ بلوغ خمس منفعت کسب خود را که قبل از بلوغ به دست آورده‌اند و تا زمان بلوغ بر مِلک ایشان باقی مانده است، بپردازند.

خمس سرمایه‌ی فرزندان شاهد

س314. اموالی را از محلّ پولی که بنیاد شهید ماهیانه به فرزندان صغیر و نابالغ شهدای عزیز می‌پردازد یا از محلّ سود کارخانه یا زمین زراعی که مِلک بعضی از شهدای عزیز جهت امرار معاش‌شان بوده، برای فرزندان شهدا پس‌انداز کرده‌ایم و گاهی مقداری از این اموال پس‌اندازشده برای تأمین نیازهای ضروری آنان مصرف می‌شود. خواهشمندیم بیان فرمایید که آیا این سودها و حقوق پس‌اندازشده خمس دارد یا اینکه تا زمانی که بزرگ نشده اند، خمس ندارد؟

ج. آنچه به فرزندان عزیز شهدا از پدران آنان به ارث می‌رسد و یا توسّط بنیاد شهید به آنان پرداخت می‌شود، خمس ندارد، ولی از سود حاصل از ارث یا هدیه ای که بنیاد شهید به آنان می‌دهد، آن مقداری که تا زمان رسیدن به بلوغ شرعی در مِلک آنان باقی می‌ماند، بنابر احتیاط بر هر یک از آنان واجب است که بعد از رسیدن به سنّ تکلیف، خمس آن را بپردازد.

خمس سود هدایای پیش از بلوغ

س315. من دختری 10 ساله هستم شهریور سال 83 به سنّ تکلیف رسیده‌ام از زمان بچگی تاکنون هرچه عیدی گرفته‌ام یا دیگران به من بخشیده‌اند توسّط پدر و مادرم در حساب بلندمدّت پس‌انداز و مقداری سود به آن تعلّق گرفته است، حالا می‌خواستم بدانم شهریور امسال که یک سال از سنّ تکلیف من می‌گذرد چگونه باید خمس مالم را حساب کنم؟

ج. در فرض سؤال پرداخت خمس سودی که قبل از به تکلیف رسیدن شما به دست آمده و الآن باقی است بنابر احتیاط پس از رسیدن به سن تکلیف بر شما واجب است؛ و همین‌طور پرداخت خمس سودی که بعد از بلوغ برای شما حاصل می‌شود واجب است.

ادای خمس شخص فاقد مشاعر

س316. شخصی در حال صحّت، پولی به فرزندش می‌دهد که به‌عنوان خمس بپردازد، هنگامی که فرزند می‌خواهد این پول را بدهد، مطّلع می‌شود که پدر، مشاعرش را از دست داده است. آیا این مبلغ را می‌توان به‌عنوان خمس، قبول نمود؟

ج. اگر پدر، فاقد مشاعر در حدّ سقوط تکلیف باشد، تصرّفات او در مال خودش به پرداخت خمس و غیره نافذ و صحیح نیست، ولی اگر چنین شخصی فوت کند، ورثه مکلّف‌اند بدهی بابت خمس او را از تَرَکه جدا نموده و بپردازند تا بتوانند در ترکه تصرّف کنند.