استفتائات نیابت
117 س- شخصی در مدینه‌ی منوّره، دیگری را اجیر میکند برای پدرش حجّ میقاتی انجام دهد ولی مشخّص نکرده از مسجد شجره مُحرم شود یا میقاتهای دیگر؛ آیا اجیر میتواند از مسجد شجره به نیّت عمرهی مفرده مُحرم شود و پس از آن به جحفه یا قرن المنازل برود و برای عمرهی تمتّع استیجاری محرم شود؟
ج: بله میتواند در مسجد شجره برای عمرهی مفرده مُحرم و پس از آن برای حجّ نیابتی در یکی از میقاتهای پنج‌گانه مُحرم شود، مگر آنکه اجیر گرفتن در مدینه قرینه باشد که باید از مسجد شجره مُحرم شود.
118 س- کسی ثبت‌نام کرده و وصیّت کرده پسرش با فیش او به مکّه رود و به نیابت از پدر حج انجام دهد؛ بعد از فوت پدر فرزند استطاعت مالی پیدا کرده ولی رفتن به حج فقط با فیش پدر برای او ممکن است؛ آیا با استفاده از فیش و رسیدن به میقات باید به نیابت از پدر حج انجام دهد یا برای خودش؟
ج: اگر هزینه‌ی زائد بر حجّ میقاتی بیش از ثلث نباشد یا ورثه مقدار زائد بر ثلث را اجازه داده باشند باید به نیابت از پدر حج انجام دهد.
119 س- در مسئله‌ی قبل اگر میّت وصیّت نکرده باشد و ورثه فیش را به یکی از فرزندان که استطاعت مالی پیدا کرده است، بدهند که به نیابت از پدر به حج برود، آیا پسر با رسیدن به میقات، باید حج را به نیابت از پدر به جا آورد یا خودش مستطیع میشود و باید برای خودش حج به جا آورد؟
ج: در این فرض هم که راه با فیش پدر باز می شود حجّ نیابی مقدّم است.
120 س- در دو مسئله‌ی قبل اگر وظیفه‌ی او حج به نیابت پدر است، چنانچه حج را برای خودش به جا آورد کفایت از حجّة‌الاسلام میکند؟
ج: کفایت از حجّة‌الاسلام محلّ اشکال است.
121 س- کسی که پدرش مستطیع بوده و فوت شده است و با فیش او به قصد حج برای پدر حرکت کرده و به میقات رسیده و در آنجا خودش هم مستطیع است، چه کند؟ توضیح آنکه نه وصیّتی بوده و نه از او خواسته شده نیابت کند؛ مثلاً وارث منحصر به او است و راه برای او باز نبوده، مگر به این‌طور.
ج: باید برای خودش حج به جا آورد و برای پدر نایب بگیرد.
122 س- فردی که نایب شده بعضی از اعمال حج را انجام دهد ـ مثل طواف، رمی جمرات، قربانی ـ آیا لازم است مُحرم باشد؟
ج: لازم نیست.
123 س- حکم کسی که هنگام احرام در میقات از فرد مشخّصی نیّت نیابت میکند، ولی هنگام انجام اعمال، عمداً یا در اثر فراموشی، از طرف افراد دیگری نیّت میکند حکمش چیست؟
ج: مجزی نیست و واجب است نایب همان گونه که هنگام احرام نیّت کرده، اعمال نیابی را انجام دهد.
124 س- کسی که در اعمال عمره یا حج یا خصوص طواف اجیر است، آیا میتواند به نیابت از شخص دیگری ـ رایگان یا اجاره‌ای ـ قرآن تلاوت کند؟
ج: اشکال ندارد.
125 س- اگر نایب عمداً رمی در روز را ترک کند، نیابت او چه حکمی دارد؟ و اگر به تصوّر اینکه میتواند به مِنا برگردد، به مکّه آمد و روز دوازدهم نتوانست برای رمی به منا برود، نیابتش چه حکمی دارد و وظیفه‌اش چیست؟
ج: رمی جمرات از مناسک است، که اگر آن را به نحو صحیح انجام ندهد صحّت نیابتش محلّ اشکال است؛ مخصوصاً اگر در ایّام تشریق تدارک نکند.
126 س- اگر قبل از تمام شدن عمل نایب، عذر منوبٌعنه برطرف شود، آیا حجّ نایب کفایت میکند؟
ج: کفایت نمیکند.
127 س- چنانچه اجاره مطلق باشد ـ نه بر تفریغ ذمّه و نه بر اعمال ـ و اجیر بعد از احرام و دخول حرم بمیرد آیا مستحقّ تمام اجرت است یا تقسیط میشود؟
ج: اگر اجاره برای تفریغ ذمّه‌ی منوبٌعنه باشد که ظاهر حال در اجاره‌ی حج همین است، مستحقّ تمام اجرت است.
128 س- نایب در مقداری از وقت توان انجام عمل نیابی را داشته و با وجود وسعت وقت، انجام نداده است؛ حال اگر انجام عمل غیر ممکن شود، مثلاً قبل از ظهر دوازدهم میتوانسته رمی جمرات را انجام دهد، تأخیر انداخته و بعد از ظهر به خاطر ازدحام یا مریضی یا دلیل دیگری نتوانسته انجام دهد، یا اعمال مکّه را چند روزی به تأخیر انداخته، پس از آن به خاطر مریضی یا دلیل دیگری نتوانسته انجام دهد، نیابت وی چه حکمی دارد؟
ج: اگر اجاره برای همین سال است بنا بر احتیاط واجب باطل است و احتیاط بیشتر این است که برای عمل فوت‌شده، نایب بگیرد و در مورد اجرت با مستأجر مصالحه کند و اگر اجاره برای سال معیّنی نیست بنا بر احتیاط واجب باید حجّ نیابی را در سال بعد به جا آورد.
129 س- نایب میداند برای حجّ تمتّع اجیر شده، امّا نمیداند برای حجّة‌الاسلام نایب شده یا حجّ نذری یا حجّ مستحب؛ اگر نیّت کند «حجّ تمتّع برای منوبٌعنه» یا «حجّی که برای آن اجیر شده‌ام» کافی و صحیح است؟
ج: قصد اجمالی حجّی که برای آن نایب شده، مجزی است.
130 س- افرادی که لازم است همراه زنان و ناتوانان نیمه‌شب عید به منا کوچ کنند، در صورتی که بدانند میتوانند برای درک وقوف اختیاری به مشعر برگردند، آیا میتوانند حجّ نیابتی انجام دهند؟
ج: بنا بر احتیاط واجب، نایب نباید شب از مشعرالحرام خارج شود، هر چند بتواند برای وقوف اختیاری به مشعرالحرام بازگردد؛ امّا اگر معذور نباشد و با اختیار خود از مشعر خارج شود، در صورتی که برگردد و وقوف اختیاری را درک کند، نیابت اشکال ندارد.
