میقات های احرام عمره‌ی تمتّع

134 م ـ مکانی که احرام باید در آن صورت گیرد میقات نامیده می شود. برای احرام عمره تمتع چند میقات است و مسافرانی که از مسیرهای گوناگون به سمت مکه می‌آیند هر کدام میقات معینی دارند که باید در آن ، احرام ببندند.[1]

1ـ مسجد شجره

135 م ـ مسجد شجره در منطقه‌ی ذوالحلیفه، نزدیک مدینه‌ی منوّره واقع شده است و میقات کسانی است که از راه مدینه به مکّه میروند.

136 م ـ تأخیر احرام از مسجد شجره به جُحفه جایز نیست، مگر در صورت ضرورت، مانند بیماری، ضعف و عذرهای دیگر.

137 م ـ احرام بستن، بیرون مسجد شجره صحیح نیست، ولی در همه‌ی قسمتهای مسجد حتّی قسمتهای توسعه‌یافته و جدید آن صحیح است.

138 م ـ زنی که حائض است، میتواند در حال عبور از مسجد، اگر ناچار به توقّف در مسجد نشود، مُحرم شود، ولی اگر به هر دلیل مجبور به توقّف باشد و نتواند تا برطرف شدن عذر احرام را به تأخیر بیندازد، باید از میقات بعدی یعنی جُحفه یا مُحاذات آن مُحرم شود یا با نذر از محلّی قبل از میقات ـ مانند مدینه ـ مُحرم شود.

139 م ـ در صحّت نذر زن برای احرام پیش از میقات، در صورتی که شوهرش غایب باشد و دسترسی به او آسان نباشد، اذن شوهر شرط نیست؛ ولی اگر حضور داشته باشد یا دسترسی به او آسان باشد، احتیاط واجب آن است که اذن بگیرد و اگر بدون اذن شوهر نذر کند، نذر منعقد نمیشود.

2ـ وادی عقیق

140 م ـ وادی عقیق میقات مردم عراق، نَجد و کسانی است که برای انجام عمره از این وادی عبور میکنند و احرام در همه‌ی‌ آن صحیح است.

3ـ جُحفه

141 م ـ جُحفه میقات اهل شام، مصر، مغرب و همه‌ی کسانی است که برای انجام عمره از آنجا عبور میکنند؛ احرام داخل مسجد یا بیرون آن در سایر مواضع جُحفه صحیح است.

4ـ یَلَمْلَم

142 م ـ یَلَملَم ـ کوهی در جنوب مکّه‌‌ی مکرّمه ـ میقات مردم یمن و کسانی است که برای انجام عمره از آنجا عبور میکنند. احرام در همه‌ی قسمتهای آن صحیح است.

5ـ قَرنُ المنازل

143 م ـ قَرنُ المنازل میقات مردم طائف و کسانی است که برای انجام عمره از آنجا عبور میکنند. احرام داخل مسجد و بیرون آن صحیح است.

6ـ منزل

144 م ـ منزل مکلّف، میقات کسی است که منزلش بین میقات یا محاذات میقات، و مکّه واقع شده است؛ بر چنین شخصی واجب نیست برای احرام به یکی از میقاتها برود.

مُحاذات میقاتهای پنج‌گانه

145 م ـ هرگاه فردی از راهی برود که به هیچ یک از میقات‌ها عبورش نیفتد و به مکانی برسد که محاذی یکی از میقات ها است، باید از محاذات میقات محرم شود. محاذات یعنی در راهِ رفتن به مکّه مکرّمه به نقطه‌ای برسد که میقات در سمت راست یا چپ او واقع شود، به گونه‌ای که اگر بخواهد از آن جا بگذرد میقات متمایل به پشت او شود.

مسائل مربوط به میقات

146 م ـ میقات یا مُحاذات آن در صورت عدم علم، با بیّنه‌ی شرعی یعنی گواهی دو شاهد عادل یا شهرتی که موجب اطمینان شود ثابت میشود و بررسی و تحقیق برای تحصیل یقین لازم نیست. اگر علم یا بیّنه یا شهرت وجود نداشته باشد، میتواند به ظن حاصل از پرسیدن از کسانی که اهل اطّلاع از آن مکانها هستند، اکتفا کند.

147 م ـ احرام بستن پیش از رسیدن به میقات صحیح نیست، مگر آنکه فرد نذر کرده باشد پیش از میقات - مثلاً مدینه یا شهر خودش ـ مُحرم شود، در این صورت باید از همان مکان مُحرم شود و احرام صحیح است.

148 م ـ اگر عمداً یا به دلیل غفلت یا فراموشی یا ندانستن مسئله بدون احرام از میقات عبور کند، واجب است برای احرام به میقات برگردد.

149 م ـ اگر در اثر غفلت یا فراموشی یا ندانستن مسئله بدون احرام از میقات عبور کند و نتواند به دلیل کمبود وقت یا عذر دیگر به میقات برگردد، در صورتی که هنوز داخل حرم نشده است، به احتیاط واجب باید به هر مقدار که ممکن است به طرف میقات برگردد و مُحرم شود؛ و اگر داخل حرم شده است و میتواند از حرم خارج شود، باید برای احرام از حرم خارج شود و اگر به علّت تنگی وقت و مانند آن نمیتواند از حرم خارج شود، باید داخل حرم از همان جا که عذرش برطرف شده است مُحرم شود.

150 م ـ تأخیر انداختن احرام از میقات بدون عذر جایز نیست، چه میقات دیگری در پیش رو داشته باشد یا خیر.

151 م ـ اگر کسی از احرام در یکی از میقاتها منع شود، جایز است از میقات بعدی مُحرم شود.

152 م ـ هر گاه کسی با علم و عمد بدون احرام از میقات عبور کند و به دلیل تنگی وقت یا عذر دیگر نتواند به میقات برگردد و میقات دیگری پیش رو نداشته باشد و وقت برای انجام عمره تنگ شود، عمره و حجّ او فوت شده است و در صورتی که حج، مستقر بوده یا در همان سال مستطیع باشد، باید سال دیگر حج به ‌جا آورد.

153 م ـ جدّه نه میقات است و نه محاذی آن، بنابراین احرام در جدّه صحیح نیست، بلکه واجب است احرام در یکی از میقاتها انجام شود.

154 م ـ هر گاه کسی پس از احرام در میقات و گذشتن از آن متوجّه شود احرامش صحیح نبوده است، اگر میتواند، باید به میقات برگردد و از آنجا مُحرم شود و اگر بازگشت به میقات جز با آمدن به مکّه برایش ممکن نباشد، باید قبل از ورود به حرم برای ورود به مکّه از اَدنی الحِلّ به نیّت عمره‌ی مفرده مُحرم شود و پس از انجام عمره‌ی مفرده به یکی از میقاتها برگردد و برای عمره‌ی تمتّع مُحرم شود.

استفتائات میقاتها

155 س-  شخصی به دلیل جهل به حکم، پس از احرام در جدّه و انجام اعمال عمره‌ی مفرده، متوجّه میشود باید به میقات میرفته؛ آیا عمره صحیح است؟

ج: تکلیفی ندارد، امّا اگر نایب بوده یا به دلیلی مثل نذر، عمره‌ی واجب بوده است، کفایت نمیکند.

156 س- ِ آیا حدیبیّه حکم میقاتهای پنج‌گانه را دارد و احرام در آن صحیح است؟

ج: حدیبیّه حکم میقاتهای پنج‌گانه را ندارد و احرام برای عمره‌ی تمتّع در آن صحیح نیست.

157 س- کسی که در مکّه است و میخواهد عمره‌ی تمتّع به‌ جا آورد و از رفتن به میقات معذور است، آیا اَدنی الحِلّ برای احرام او کافی است؟

ج: کافی است.

158 س- آیا مکلّفی که در فاصله‌ی کمتر از شانزده فرسخی مکّه ساکن است، باید از منزل خود مُحرم شود یا در هر نقطه از شهر خود میتواند احرام ببندد؟

ج: میتواند در هر نقطه از شهر مُحرم شود، هر چند اَولی و احوط آن است که از منزل مُحرم شود.

159 س- آیا میتوانم، بدون عذر، نذر کنم قبل از میقات مُحرم شوم،‌ در حالی که میدانم پس از احرام مجبور میشوم زیر سایه بروم،‌ مثلاً سوار هواپیما شوم؟

ج: نذر احرام قبل از میقات و احرام پیش از آن، برای عمل به نذر، صحیح است و زیر سقف رفتن در روز حرام است و حکم هر مسئله در مسائل دیگر اثر نمیگذارد.

160 س- آیا کسی که در مدینه‌ی منوّره یا حومه‌ی آن سکونت دارد و میخواهد عمره به‌ جا آورد، میتواند بدون احرام از شجره عبور کند و به جدّه برود و از آنجا در نزدیک‌ترین محلّ خارج از حرم ـ مانند مسجد تنعیم ـ مُحرم شود؟

ج: اگر با قصد انجام عمره از مدینه خارج شود،‌ باید در مسجدشجره مُحرم شود و نمیتواند بدون احرام از آن عبور کند،‌ هر چند بخواهد قبل از مکّه به جدّه برود؛ ‌ولی اگر با قصد سفر به جدّه از مدینه خارج شود،‌ احرام در شجره واجب نیست و میتواند بدون احرام به جدّه رود؛‌ در این صورت چنانچه در جدّه قصد عمره کند،‌ باید برای احرام به یکی از مواقیت پنج‌گانه برود و احرام از اَدنی الحِلّ یا جدّه صحیح نیست.

161 س- برای رفتن از مدینه به مکّه، دو راه وجود دارد: یکی از نزدیک جُحفه میگذرد که تقابل با میقات (مُحاذات) در آن ثابت شده است؛ دیگری بزرگراهی است که، هر چند از مسیر نزدیک جُحفه میگذرد، امّا بیش از صد کیلومتر دورتر است و مسیر آن غیر مستقیم است، آیا در این مسیر نیز تقابل (مُحاذات) صورت میگیرد؟

ج: منظور از تقابل یا مُحاذات برای کسی که به سوی مکّه‌ی مکرّمه میرود، رسیدن به نقطه‌ای است که میقات سمت چپ یا راست او قرار گیرد؛ بنابراین در دو مسیر فوق، نقطه‌ی تقابل یا مُحاذات، تفاوتی با هم ندارند.

162 س- آیا کسی که از مُحرم شدن در میقات، بر خود یا عیالش بیم دارد، میتواند از میقات بگذرد و در نزدیک‌ترین نقطه‌ی خارج حرم مُحرم شود؟

ج: میتواند بدون احرام از میقات عبور کند و در صورتی که پس از عبور از میقات عذر برطرف شود باید به میقات برگردد و مُحرم شود وگرنه در میقات پیش رو یا میقات دیگری مُحرم شود و اگر ممکن نباشد در همان محل مُحرم شود.

163 س- آیا حیاط (فضای باز اطراف) مسجد شجره برای احرام در حکم مسجد است یا منظور از مسجد، فقط محلّی است که در آن نماز برگزار میشود؟ و آیا زن حائض میتواند داخل حیاط، سمت راست یا چپ مسجد احرام ببندد؟ حکم احرام در حیاط پشت مسجد شجره چیست؟

ج: میقات مسجد شجره فقط داخل مسجد ـ هر چند قسمت تازه‌ساز ـ است و زنی که عذر شرعی دارد،‌ نمیتواند در حیاط احرام ببندد،‌ بلکه باید در حال عبور از داخل مسجد ـ ورود از یک درب و خروج از درب دیگر ـ احرام ببندد‌ یا با نذر قبل از مسجد مُحرم شود و اگر نتواند از مسجد هرچند به صورت عبوری محرم شود، میتواند از جحفه یا محاذی آن محرم شود.

1- واجبات احرام

اوّل ـ پوشیدن دو جامه‌ی‌ احرام

164 م ـ مردان باید برای احرام تمام لباسهای دوخته حتی لباسهای زیر را از تن بیرون آورند و دو تکه پارچه ی

ندوخته بر تن کنند: یکی را مانند لنگ بر کمر ببندند و دیگری را بر شانه بیندازند.

165 م ـ بنا بر احتیاط واجب، باید دو جامه‌ی مذکور پیش از نیّت احرام و تلبیه پوشیده شود.

166 م ـ وجوب پوشیدن دو جامه‌ی احرام مخصوص مردان است. زنان میتوانند در همان لباس خودشان مُحرم شوند، مشروط بر اینکه از حریر خالص نباشد و شرایط لباس نمازگزار را داشته باشد.

167 م ـ لنگ لازم نیست از ناف تا زانو را بپوشاند، بلکه همین که به نحو متعارف باشد و لُنگ بر آن صدق کند، کفایت میکند.

168 م ـ گره زدن لُنگ به گردن جایز نیست، ولی سنجاق زدن و امثال آن و گره زدن قسمتی از آن به قسمت دیگر تا زمانی که لُنگ بر آن صدق کند، اشکال ندارد؛ همچنین در رداء گره یا سنجاق یا گیره زدن آن یا گذاشتن سنگ‌ریزه در دو طرف و بستن آن با نخ به نحو متعارف تا زمانی که عنوان رداء بر آن صدق کند، جایز است.

169 م ـ در پوشیدن جامه‌ی احرام، بنا بر احتیاط واجب قصد تقرّب الی‌الله لازم است.

170 م ـ لباسی که میخواهد در آن محرم شود، باید همه ی خصوصیاتی را که در لباس نمازگزار لازم است داشته باشد، پس باید نجس نباشد (مگر به آن مقدار از خون که در لباس نمازگزار مجاز است) غصبی نباشد از اجزاء حیوان حرام گوشت یا مردار نباشد، حریر خالص نباشد.

171 م ـ لازم است جامه‌ای که لُنگ قرار داده میشود نازک و بدن‌نما نباشد؛ ولی بدن‌نما بودن رداء، اگر رداء بر آن صادق باشد، اشکال ندارد.

172 م - لباس احرام لازم نیست منسوج و بافتنی و از جنس پنبه یا پشم و مانند آن باشد، بلکه اگر از پوست، پلاستیک یا نمد باشد و عنوان لباس بر آن صدق کند و پوشیدن آن متعارف باشد، کافی است.

173 م ـ اگر از روی علم و عمد هنگام احرام لباس دوخته را از تن درنیاورد، صحّت احرام خالی از اشکال نیست و احتیاط واجب آن است که پس از بیرون آوردن آن، نیّت و تلبیه را در میقات تکرار کند.

174 م ـ اگر بر اثر سرما و مانند آن، ناگزیر از پوشیدن جامه‌ی دوخته باشد، میتواند از لباسهای معمولی مانند پیراهن استفاده کند، امّا نباید آن را بپوشد، بلکه آن را برعکس ـ بالا به پایین یا پشت و رو ـ روی خود بیندازد.

175 م ـ مُحرم میتواند برای حفظ از سرما و امثال آن بیش از دو جامه بپوشد. مثلاً دو تکه پارچه یا بیشتر بر دوش

بیندازد یا بر کمر ببندد.

176 م ـ مُحرم میتواند برای غسل،‌ استحمام یا تعویض لباس و مانند آن، لباس احرام را از تن بیرون آورد.

177 م - اگر لباس احرام نجس شود، بنا بر احتیاط واجب باید آن را تطهیر یا تعویض کند.

178 م ـ طهارت از حدث ـ اصغر و اکبر ـ شرط صحّت احرام نیست؛ بنابراین احرام در حال جنابت یا حیض اشکال ندارد.

دوم ـ نیّت

179 م ـ شرایط و کیفیّت نیّت عبارتند از:

الف) قصد انجام اعمال حج یا عمره؛ بنابراین کسی که میخواهد برای عمره‌ی تمتّع مُحرم شود، باید از زمان احرام قصد انجام آن را داشته باشد.

ب) قصد قربت و نزدیکی به خدا و نیّت خالص برای اطاعتِ خداوند داشته باشد؛ زیرا همه‌‌ی اعمال و مناسک عمره و حج عبادت هستند و باید به قصد تقرّب و نزدیکی به خداوند متعال به‌ جا آورده شوند.

ج) هنگام احرام باید معیّن کند احرام حج است یا عمره، حجّ تمتّع است یا إفراد، حجّةالاسلام است یا مستحب یا نذر، نیابتی است یا برای خودش.

180 م ـ در قصد لازم نیست صورت تفصیلی اعمال و مناسک به ذهن آورده شود، بلکه همین مقدار که به طور اجمالی قصد انجام مناسک واجب را داشته باشد و آنها را بتدریج انجام دهد، کافی است.

181 م ـ هنگام نیّت احرام، قصد ترک محرّمات احرام لازم نیست؛ حتّی اگر هنگام احرام قصد داشته باشد بعضی از محرّمات احرام را انجام دهد، احرام صحیح است؛ امّا قصد محرّماتی که عمره یا حج را باطل میکند ـ مثل نزدیکی با همسر در بعضی موارد ـ جایز نیست و با قصد احرام منافات دارد.

182 م ـ اگر بر اثر غفلت یا ناآگاهی از مسئله، به جای نیّت عمره، نیّت حج کند، احرام صحیح است. مثلاً اگر در نیّت احرام عمره‌ی تمتّع بگوید: «مُحرم میشوم برای حجّ تمتّع قربةً الی الله»، ولی قصد داشته باشد اعمالی را انجام دهد که دیگران در عمره‌ی تمتّع انجام میدهند، به تصوّر اینکه آن اعمال «حج» نام دارد، احرامش صحیح است.

183 م ـ به زبان آوردن نیّت یا به ذهن آوردن آن شرط نیست، بلکه همین که قصد انجام عمل را داشته باشد و با همین قصد «لبّیک» بگوید، کافی است.

184م- نیت باید همراه با احرام بستن باشد، بنابر‌این نیت قبلی کفایت نمی‌کند مگر آنکه تا زمان احرام استمرار داشته باشد.

استفتائات نیّت احرام

185 س- شخصی به دلیل مسئولیّتش ممکن است بعد از انجام عمره‌ی تمتّع از مکّه خارج شود؛ آیا در میقات میتواند به نیّت عمره‌ی تمتّع مُحرم شود؟

ج: میتواند برای عمره‌ی تمتّع مُحرم شود.

186 س- اگر زن در میقات حائض باشد و یقین یا اطمینان داشته باشد که نمیتواند عمره‌ی تمتّع را در وقت خود انجام دهد، به چه نیّتی مُحرم شود؟

ج: میتواند به نیّت حجّ إفراد یا به قصد مافی‌الذّمّه مُحرم شود؛ در صورت اوّل اگر زودتر از موعد پاک شود، لازم است برای عمره‌ی تمتّع بار دیگر در یکی از میقاتهای پنج‌گانه مُحرم شود، امّا در صورت دوّم اگر پیش از موعد پاک نشود، احرام برای حجّ إفراد خواهد بود و اگر پاک شود با همان احرام میتواند عمره‌ی تمتّع انجام دهد.

سوّم ـ لبّیک گفتن

187 م ـ لبّیک گفتن در احرام مانند تکبیرة‌الاحرام در نماز است؛ هنگامی که شخص لبّیک کامل را بگوید، مُحرم میشود و اعمال عمره‌ی تمتّع را آغاز میکند. لبّیک به منزله‌ی اجابت دعوت پروردگار مهربان است که مکلّفان را به حج فراخوانده است؛ از این رو شایسته است که لبّیک با خضوع و خشوع کامل اداء شود.

188 م ـ مقدار واجب از تلبیه این جملات است: «لَبّیکَ اللّهُمَّ لَبّیک، لَبّیکَ لا شریکَ لکَ لَبّیک»

و احتیاط مستحب است که پس از آن بگوید:. «إنّ الحمدَ و النِّعمَةَ لَکَ و المُلک لا شریکَ لَکَ لَبَّیک»

و مستحب است که با حضور قلب و خشوع این جملات را که در روایت معتبر وارد شده است به آن بیفزاید:

«لَبَّیکَ ذَا الْمَعارِجِ لَبَّیکَ، لَبَّیْکَ داعِیاً إِلی دارالسَّلامِ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ غَفّارَ الذُّنُوبِ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ أَهْلَ التَّلْبِیَةِ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ ذَا الْجَلالِ وَالاِکْرامِ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ تُبْدِئُ وَ الْمَعادُ إِلَیْکَ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ تَسْتَغْنِی و یُفْتَقَرُ إِلَیْکَ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ مَرْهُوباً وَ مَرْغُوباً إلَیْکَ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ إِلهَ الْحَقِّ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ ذَا النَّعْماءِ وَالفَضْلِ الْحَسَنِ الْجَمِیلِ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ کَشّافَ الْکُرَبِ الْعِظامِ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ عبدُکَ وَابْنُ عَبْدَیْکَ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ یا کَرِیمُ لَبَّیْکَ»

189 م ـ مستحب است پس از آغاز احرام تا قبل از رسیدن به مکه لبیک را بارها و بارها تکرار کند.

190 م ـ لازم است مقدار واجب از لبیک را صحیح تلفظ کند و اگر بلد نیست باید یاد بگیرد یا کسی کلمه به کلمه بگوید و او آن را به طرز صحیح تکرار کند و اگر هیچ یک ممکن نیست به هر نحو میتواند بگوید و بنا بر احتیاط واجب، نایب هم بگیرد که عوض او آن را صحیح ادا کند.

191 م ـ هر گاه کسی عمداً لبّیک را نگوید، حکم کسی را دارد که عمداً احرام از میقات را ترک کرده است. [1]

192 م ـ هر گاه کسی بدون عذر لبّیک را صحیح نگوید، حکم کسی را دارد که عمداً لبّیک را ترک کرده است.

193 م ـ هر کسی که برای عمره ی تمتع محرم شده وقتی به جایی می رسد که خانه های مکه دیده می شود، دیگر نباید لبیک بگوید و واجب است گفتن لبیک را قطع کند و مراد از خانه های مکه بنا بر احتیاط واجب خانه هایی است که در همین زمان جزو مکه است، هر چند از قسمتهای جدید و تازه احداث شده باشد.

194 م ـ احرام در حجّ تمتّع و عمره‌ی تمتّع و حجّ إفراد و عمره‌ی مفرده فقط با لبّیک گفتن محقّق میشود، ولی احرام در حجّ قِران، هم با لبّیک گفتن محقّق میشود و هم با اِشعار و تقلید.[2] اشعار مخصوص شتر است ولی تقلید در مورد همه‌ی قربانی‌ها مصداق دارد.

استفتائات احرام

195 س- وقف به حرکت و وصل به سکون در تلبیه چه حکمی دارد؟

ج: اشکال ندارد، هرچند احتیاط مستحب است وقف به حرکت و وصل به سکون ترک شود.

196 س- اگر لباس احرام را بعد از گفتن لبّیک بپوشد، آیا تکرار تلبیه واجب است؟

ج: هرچند پوشیدن لباس احرام بنابر احتیاط باید قبل از تلبیه باشد؛ لکن تکرار تلبیه واجب نیست، اگرچه مطابق احتیاط است. مگر آنکه هنگام نیّت و تلبیه عمداً لباس دوخته را بیرون نیاورده باشد که در این صورت بعد از بیرون آوردن آن بنا بر احتیاط واجب نیّت و تلبیه را تکرار کند.

197 س- اگر کسی پس از بازگشت به وطن دریابد که جامه‌ی احرامش در زمان انجام مناسک نجس بوده، آیا از احرام خارج شده است؟

ج: با فرض اینکه هنگام اعمال از وجود نجاست در لباس احرام بی‌‌خبر بوده است، از احرام خارج شده و طواف و حجّ او صحیح است.

198 س- آیا هنگام احرام باید انجام تمام اعمال حج را نیّت کند؟ کسی که نمیداند حجّ تمتّع شامل طواف و سعی غیر از طواف و سعی عمره‌ی تمتّع است و به همین خاطر هنگام احرام، طواف و سعی حجّ تمتّع را نیّت نکرده و فقط به‌ صورت کلّی حج را قصد کرده است، چه حکمی دارد؟

ج: توجّه تفصیلی به مناسک هنگام احرام واجب نیست؛ بلکه نیّت اجمالی عمره و حج، در صورتی که هر یک از اعمال را به‌ صورت صحیح در محلّش انجام دهد، کافی است.

2 ـ مستحبّات احرام

199 م ـ مستحبّات احرام عبارتند از:

الف) از اول ماه ذی قعده موی سر و ریش را کوتاه نکند.

ب) پیش از احرام بدن خود را پاکیزه و موهای زائد را بر طرف کند و ناخنهای خود را بگیرد و مسواک بزند.

ج) پیش از احرام در میقات یا قبل از رسیدن به میقات مثلاً در مدینه غسل کند و احتیاط مستحب است که این غسل ترک نشود.

د) بعد از نماز ظهر یا یک نماز واجب دیگر محرم شود یا پیش از احرام دو رکعت نماز مستحب به جا آورد و در

بعضی احادیث شش رکعت نیز آمده است که البته دارای فضیلت بیشتری است.

3 ـ مکروهات احرام

200 م ـ مکروهات احرام عبارتند از:

الف) احرام در جامه‌ی سیاه، چرکین و راه‌راه و بهتر است جامه‌ی احرام سفید باشد.

ب) خوابیدن بر بالش و بستر زرد.

ج) حنا بستن پیش از احرام، در صورتی که رنگ آن تا زمان احرام باقی بماند.

د) لبّیک گفتن در پاسخ کسی که مُحرم را صدا میزند.

ه) حمّام رفتن و شستن بدن با کیسه و مانند آن.

احکام کفّارات

308 م ـ اگر برخی از محرمات احرام را از روی غفلت و فراموشی انجام دهد کفاره بر او واجب نمی شود مگر صید که در هر صورت کفاره دارد.

309 م ـ محلّ ذبح کفّاره‌ی صید در عمره، مکّه‌ی‌ مکرّمه و در حج، مِنا است و احتیاط واجب است در کفّارات دیگر نیز به همین صورت عمل شود؛ امّا اگر در مکّه‌ی مکرّمه یا در مِنا ذبح انجام نشود و پس از بازگشت از حج، در وطن یا در مکان دیگر ذبح انجام شود، کفایت میکند.

310 م ـ کفاره دهنده نمیتواند از گوشت حیوانی بخورد که به عنوان کفاره ذبح میکند ولی خوردن از گوشت قربانی حج و قربانی مستحب یا نذری اشکال ندارد.

311 م ـ کفّاره‌‌ی محرّمات احرام به طور کامل باید به فقرا داده شود.

استفتائات محرّمات احرام

312 س- پوشیدن دمپایی دوخته برای مرد مُحرم چه حکمی دارد؟

ج: اگر لباس صدق نکند اشکال ندارد، مشروط به اینکه تمام روی پا پوشیده نشود.

313 س- آیا مرد و زن میتوانند در حال احرام صورت خود را با حوله خشک کنند؟

ج: برای مرد مانعی ندارد و برای زن، در صورتی که حوله را روی همه‌ی صورت بیندازد اشکال دارد؛ در هر حال پوشاندن صورت کفّاره ندارد.

314 س- خشک کردن سر با حوله و امثال آن برای مرد چه حکمی دارد؟

ج: اشکال ندارد مگر در صورتی که حوله را بر روی تمام سر بیندازد و سر را با آن خشک کند.

315 س - کفاره پوشاندن سر چیست؟ و آیا بعض سر حکم تمام سر را دارد؟

ج: بنا بر احتیاط یک گوسفند قربانی کند و بعض سر حکم تمام سر را ندارد مگر در صورتی که عرفاً برآن صدق کند که سر را پوشانیده است؛ مثل این که کلاه کوچکی که فقط قسمت وسط سر را می پوشاند بر سر بگذارد.

316 س- آیا مُحرم میتواند تمام یا بعض سر را زیر آب کند؟

ج: جایز نیست تمام سر را زیر آب کند، ولی حرمت آن نسبت به بعض سر معلوم نیست.

317 س- کسی که حسّ بویایی ندارد یا به علّت زکام و سرماخوردگی بویی احساس نمیکند، آیا عطر زدن به بدن و لباس و گرفتن بینی از بوی بد بر او حرام است؟

ج: استعمال عطر در هر صورت جایز نیست اگرچه بوی آن به مشامش نرسد؛ و در گرفتن بینی حکم سایر مُحرمین را دارد.

318 س- حکم تکرار استعمال عطر یا بوی خوش در یک وقت یا اوقات متعدّد بدون تخلّل کفّاره چیست؟

ج: تکرار استعمال در یک زمان تا حدّی که عرفاً آن را یک‌ بار استعمال بدانند، کفّاره را متعدّد نمیکند در غیر این‌صورت باید کفّاره را به تعداد استعمال، تکرار کند و عدم تخلّل کفّاره تأثیری ندارد.

319 س- آیا مفاخره در حال احرام مطلقاً حرام است یا در صورتی که مستلزم اهانت به دیگران باشد؟

ج: فخرفروشی در حال احرام حرام است هر چند متضمّن اهانت و دشنام به دیگران نباشد.

320 س- حکم بستن دستمال به سر به دلیل سردرد چیست؟

ج: اشکال ندارد.

321 س- آیا برای کسی که مُحرم نیست جایز است چیزی روی سر مرد مُحرم بیندازد؟ مثلاً روی سر مُحرمی که خوابیده است پتو بیندازد و چنانچه خودش مُحرم باشد؛ چه حکمی دارد؟

ج: بر مُحرم پوشاندن سر خودش حرام است خواه خودش بپوشاند یا به دیگری دستور دهد سرش را بپوشاند؛ ولی پوشاندن سر دیگری، هر چند هر دو مُحرم باشند، از محرّمات احرام نیست.

322 س- اگر مرد مُحرم به غیر مُحرم بگوید وقتی که خواب رفتم، پتو را روی سرم بینداز چه حکمی دارد؟ اگر او به این درخواست عمل کند کفّاره واجب میشود؟ و بر فرض وجوب، کفّاره بر عهده‌ی چه کسی است؟

ج: مُحرم مجاز به چنین درخواستی نیست هر چند اگر شخص به درخواست مُحرم عمل کند، کفّاره‌ واجب نیست.

323 س- آیا محافظت از باران با مثل چتر یا ماشین مسقّف، در حال حرکت در شب، برای مُحرم جایز است؟

ج: به احتیاط واجب باید ترک کند، مگر آنکه حرجی باشد یا بر اثر بیماری یا عذر ناگزیر از رفتن زیر سایه باشد؛ ولی به احتیاط واجب باید کفّاره‌ی زیر سایه رفتن را بپردازد.

324 س- گاهی باران به ‌صورت قطرات ریز و ضعیف (نم‌نم) میبارد؛ به ‌گونه‌ای که بسیار کم است و بیشتر از چند دقیقه طول نمیکشد؛ آیا از مواردی است که حفظ از باران جایز نیست؟

ج: در صورتی که به ‌اندازه‌ای نباشد که بر زمین سفت جاری شود، اشکال ندارد؛ گرچه اگر عرفاً باران به آن گفته میشود احتیاط مستحب است خود را از آن حفظ نکند.

325 س- آیا در صورت تکرار پوشاندن سر کفّاره تکرار میشود؟

ج: بنا بر احتیاط واجب تکرار میشود.

326 س- اگر مُحرم با زن خود ملاعبه کند و منی خارج شود، کفّاره‌ی آن چیست؟

ج: یک شتر است. و اگر نتواند شتر بدهد قربانی کردن گوسفند کفایت می کند.

327 س- آیا در وجوب کفّاره‌ی بوسیدن، بین با شهوت و بدون شهوت فرق است و آیا خروج منی شرط است؟

ج: کفّاره‌ی بوسیدن همسر، هر چند منی خارج نشود، اگر با شهوت باشد، شتر است و اگر بدون شهوت باشد گوسفند؛ و ظاهراً بوسیدن غیر همسر مانند مادر و فرزند حرام نیست و کفّاره هم ندارد.

328 س- چنانچه بعد از وقوفین و قبل از طواف نساء حاجی جماع کند، حکمش چیست؟

ج: اگر بعد از طواف نساء باشد، اشکال ندارد و اگر بعد از وقوف مشعر و قبل از شروع طواف نساء باشد، حج صحیح است، امّا کفّاره واجب است. 

329 س- در منطقه‌ی خلیج فارس مرسوم است زنان با تکّه پارچه‌ای به نام پوشیه، صورت را میپوشانند؛

1. حکم پوشاندن صورت با آن در حال احرام چیست؟

2. آیا در صورتی که پوشیه به چادر دوخته شده باشد و قسمتی از چادر محسوب شود، حکم فرق میکند؟

3. اگر برای زن جایز باشد در حال احرام با چادر یا پوشیه صورتش را بپوشاند، آیا واجب است آن را از صورت دور کند و از برخورد آن به صورت جلوگیری کند؟

4. اگر چادر به‌ گونه‌ای باشد که تکّه‌ای اضافی از همان پارچه بدون دوختن به آن متّصل باشد، آیا جایز است این قسمت اضافی را جلوی صورتش آویزان کند؟

ج: زن جایز نیست در حال احرام صورت را با چادر یا پوشیه‌ی متّصل به چادر یا جدا از آن، از جنس چادر یا غیر آن، بپوشاند. بله، میتواند چادر، پوشیه، مقنعه یا هر لباس دیگری را از سر آویزان کند، به ‌گونه‌ای که پیشانی را تا بالای بینی بپوشاند، ولی احتیاط واجب است نگذارد به صورت برخورد کند. و اگر نامحرم نباشد احتیاط واجب است که اینکار را ترک کند.

330 س- آیا استفاده از گوشی تلفن ثابت یا همراه به ‌صورت معمولی، پوشاندن گوش شمرده میشود که پوشاندن قسمتی از سر، که در حال احرام ممنوع است، محسوب شود؟ حکم گوشی کوچک ـ هدست و مانند آن ـ که با تلفن همراه استفاده میشود چیست؟

ج: اشکال ندارد.

331 س- کسی که به توصیه‌ی پزشک در هوای سرد و مانند آن مجبور است سر یا گوش را بپوشاند در حال احرام چه حکمی دارد؟ آیا باید کفّاره بدهد؟

ج: اضطرار فقط حکم تکلیفی، یعنی حرمت پوشاندن سر را برمیدارد؛ امّا در مواردی که پوشاندن سر ـ به احتیاط واجب ـ کفّاره دارد، با اضطرار کفّاره ساقط نمیشود.

332 س- محدوده‌ی شب در مسئله‌ی سایه بر سر گرفتن چه مقدار است؟ آیا از غروب آفتاب تا طلوع فجر است یا طلوع خورشید؟

ج: مقدار شب در این مسئله تا طلوع خورشید است.

333 س- اگر مُحرم سوار بر ماشین مسقّف باشد و در حالی که در خطّ وسط یا خطّ سبقت در حال طیّ مسیر است باران شروع شود و به دلیل خطر نتواند توقّف کند و انتقال به خطّ کنار برای توقّف، مستلزم مقداری زمان ـ حدود چند دقیقه ـ باشد، آیا این مقدار زمان حضور در ماشین مسقّف اشکال دارد؟ 

ج: با توجّه به غیر اختیاری بودن این مقدار حضور در ماشین مسقّف، اگر در حدّاقلّ زمان، انتقال به خطّ کنار و توقّف انجام شود، اشکال ندارد.

334 س- استفاده از ماسکهایی که برای جلوگیری از تنفّس هوای آلوده به کار میرود و روی بینی و دهان میزنند و بند آن پشت سر قرار میگیرد و بخش کوچکی از سر را میپوشاند، برای مرد و زن مُحرم چه حکمی دارد؟

ج: استفاده از ماسک برای زن اگر در حدّ متعارف پوشش بینی و دهان باشد و نیز انداختن بند آن بر سر برای مرد جایز است.

آداب و مستحبّات مکّه‌ی مکرّمه

335 م - پیش از ورود به شهر مکّه،(به جز سمت تنعیم) محدوده‌ی‌ حرم آغاز میشود؛ ورود به حرم و نیز ورود به مکّه‌ و مسجد‌الحرام، ادعیه و آداب فراوان دارد که برخی از آنها را ذکر میکنیم. کسی که بخواهد به سایر اعمال و مستحبّات عمل کند، به کتب مفصّلی که دراین‌باره وجود دارد، مراجعه کند.

دعای ورود به محدوده‌‌ی حرم

336 م ـ مستحب است هنگام ورود به محدوده‌ی حرم این دعا را بخواند:

«اَللّهُمَّ اِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتابِکَ وَ قَوْلُک الْحَقُّ: «وَ أَذِّنْ فِی النّاسِ بِالْحَجِّ یَأتُوکَ رِجالاً وَ عَلی کُلِّ ضامِرٍ یَاْتِینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمیق» اَلّلهُمَّ اِنّی اَرْجُو اَنْ اَکُونَ مِمَّنْ اَجابَ دَعْوتَکَ، وَقَدْ جِئْتُ مِنْ شُقَّةٍ بَعیدَةٍ وَ فَجٍّ عَمیق، سامِعاً لِنِدائِکَ، وَ مُستَجیباً لَکَ، مُطیعاً لاِمْرِکَ وَ کُلُّ ذِلکَ بِفَضْلِکَ عَلَیَّ وَاِحْسانِکَ إلَیَّ، فَلَکَ الْحَمْدُ عَلی ما وَفَّقْتَنِی لَهُ، أبْتَغِی بِذلِکَ الزُّلْفَةَ عِنْدَکَ، وَالْقُرْبَةَ إلَیْکَ، وَالْمَنْزِلَةَ لَدَیْکَ، وَالْمَغْفِرَةَ لِذُنُوبِی، وَالتَّوْبَةَ عَلَیَّ مِنْهَا بِمَنِّکَ، اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ حَرِّمْ بَدَنِی عَلَی النَّارِ، وَ آمِنِّی مِنْ عَذابِکَ وَ عِقابِکَ، بِرَحْمَتِکَ یَا أرْحَمَ الرَّاحِمِینَ»

مستحبّات ورود به مسجدالحرام

337 م ـ مستحبّات ورود به مسجدالحرام عبارتند از:

الف) غسل کردن برای ورود به مسجدالحرام

ب) خواندن دعاهای مخصوص ورود به مسجدالحرام.

استفتائات آداب و مستحبّات مکّه

338 س-  آیا استحباب غسل ورود به مسجدالحرام تنها برای ورود اوّل و کسی است که اعمال عمره به‌ جا می آورد یا برای هر مرتبه رفتن به مسجدالحرام نیز مستحب است؟

ج: اختصاص به ورود اوّل ندارد.

339 س-  آیا بجز غسل مستحب برای ورود به مسجدالحرام، غسل دیگری برای طواف مستحب است و در صورت وجود چنین استحبابی، آیا یک غسل به نیّت هر دو کافی است؟

ج: برای خصوص طواف هم غسل وارد است، ولی یک غسل به نیّت هر دو کافی است.