پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

موضوعات

پرسش و پاسخ

ارتباط با پایگاه PDF
غیبت در چه موردی اشکال ندارد؟
موارد جواز غیبت (همچون نُصح مُستشیر، تظلّم مظلوم، جَرح شهود، نهی از منکر، دفع ضرر از غیبت شونده و...) در کتبی همچون رساله آموزشی (که همراه با مهر دفتر رهبری است) جلد2، بحث غیبت، آمده است؛ مراجعه فرمائید.
اگر برادرم به من بگوید، "یکی از دوستانم شراب خوار است"، در حالی که من نمی دانم که در مورد کدام دوستش صحبت می کند، آیا غیبت است؟
موارد مختلف است؛ کسی که عیب او گفته می شود، اگر برای مخاطب بکلی ناشناس و مجهول الهویه باشد، این عیب گویی، غیبت محسوب نمی‌شود، ولی اگر مردد میان چند نفر محدود باشد، بنابر احتیاط واجب باید اجتناب شود.
در رد غیبت آیا شرطش آن است که غیبت کننده قصد ادامه داشته باشد یا نه؟ مثلاً اگر یک عیبی را سریع بگوید و ادامه ندهد، آیا در این صورت رد غیبت لازم است؟
به طور کلی اگر شنونده استماع* غیبت کند، هر چند گوینده آن را ادامه ندهد، غیبت محسوب می‌شود و رد غیبت واجب است.
*مراد از استماع غیبت آن است که کسی غیبت را گوش کند، نه این که تصادفاً کلمه‌ای به گوشش برسد؛ (که به آن سماع ‌‌گویند.) فرق نمی‌کند این گوش‌دادن همراه با رضایت باشد یا بدون رضایت.
غیبت از کسی که راضی هست، آیا باز هم گناهه؟
غیبت حرام است؛ هر چند غیبت شونده راضی باشد غیبت او را بکنند.
۱. اگر در جایی باشیم و عده ای غیبت کنند و ما قادر به ترک آن مکان نباشیم و تذکّر به غیبت کننده بی احترامی و حمل بر بی ادبی تلقی شود، حکم چیست؟
۲. اگر صحبت از شخص سوّمی باشد که طرف مقابل آن شخص را ندیده و نمی شناسد، غیبت محسوب می شود؟
۳. اگر دو شخص در مورد شخص سومی صحبت کنند، که هر دو نفر به آن موضوع آگاهی دارند، (به عنوان مثال صحبت در مورد دروغ گویی شخصی که هر دو نفر به این موضوع آگاه هستند) آیا غیبت محسوب می شود؟
ج1) صرف تلقی بی احترامی در فرض سؤال مجوز ترک وظیفه شرعی نیست و باید ردّ غیبت انجام دهید، یعنی از غیبت شونده دفاع کنید؛ و در عین حال اگر شرایط نهی از منکر وجود دارد، با حفظ مراتب آن، نهی از منکر هم واجب است.
ج2) در صورتی که فرد را نمی شناسد و محصور بین چند نفر هم نیست، غیبت نیست.
ج3) اگر عیب پنهان محسوب نمی شود، حکم غیبت را ندارد، ولی ممکن است به دلیل دیگری مانند توهین، حرام باشد.
اگر عیبی به قصد تنقیص گفته نشود، ولی شنونده، غیبت تلقی کند، آیا غیبت و گناه محسوب می‌شود؟
بر فرض مذکور که به قصد تنقیص نبوده، غیبت محسوب نمی‌شود.
در محل کار، دو نفر در حال غیبت کردن هستند. اگر صحبت آنها را بدون قصد بشنویم، آیا مصداق استماع غیبت است؟
در فرض سؤال، استماع غیبت صدق نمی کند؛ لکن با وجود شرایط نهی از منکر، باید نهی از منکر کنید.
مرز بین غیبت و انتقاد چیست؟ در گفتگوهای روزمره درباره اخلاق خوب و بد فردی، تا چه حدّی غیبت محسوب نمی‌شود؟ صحبت کردن پشت سر دیگران، چه خوب و چه بد، چه حکمی دارد؟
غیبت آن است که پشت سر مسلمان عیب مستور او (امری که مستور عرفی است) گفته شود، مشروط به این که به قصد تنقیص باشد یا در نزد عرف، تحقیر و کوچک کردن به‌ حساب آید. بنا بر این اگر انتقاد بیان عیب مخفی نباشد یا تحقیر و کوچک کردن فرد را به همراه نداشته باشد، غیبت محسوب نمی شود.
دوستم اجازه عیب‌گویی درباره خودش را داده و ناراحت هم نمی‌شود. حال اگر عیب او را پشت سرش بگویم، آیا مرتکب غیبت شده‌ام؟
رضایت یا عدم رضایت مغتاب (یعنی: غیبت شونده)، تأثیری در صدق غیبت ندارد.
آیا به فردی که غیبت او را کرده ایم، جهت حلالیت باید اطلاع دهیم یا باید استغفار کرد؟
غیبت حرام است؛ و از گناهانی است که توبه جدّی و واقعی از آن لازم است. و باید از غیبت شونده طلب حلالیت نمایید؛ مگر این که مستلزم مفسده‌‎ای گردد و یا دسترسی به او ممکن نباشد؛ که در این صورت لازم نیست ولی در هر صورت برایش استغفار نمایید.
اگر دو نفر عیب معلوم کسی را بگویند، آیا غیبت است؟
اگر عیبی است که معمولاً و عرفاً کسی از آن خبر ندارد و به قصد تنقیص بگویند، غیبت محسوب می شود.
ذکر عیب، چنان که مردد بین افراد محصور باشد، آیا حکم غیبت را دارد؟
چنانچه اطراف شبهه خیلی کم است مثلاً تردید بین دو نفر، سه نفر باشد این موارد، حکماً ملحق به غیبت است؛ ولی اگر اطراف تردید زیاد شد، مثلاً بیست نفر، سی نفر، در این موارد الحاق حکمی به غیبت بعید است.
اگر شخصی غذایی درست کند و من فقط عیب غذا را بگویم به گونه‌ای که عیب شخص گفته نشود، آیا غیبت حساب می‌شود؟
به طور کلی اگر ذکر عیب امور مرتبط با شخص، به نقصی در خود شخص برگشت نکند، غیبت نیست؛ در غیر این صورت اگر عیب پنهان شخص باشد و به قصد تنقیص او گفته شود، غیبت است و تشخیص آن با خود مکلف است.
غیبت از نظر حضرت آقا چیست؟ آیا فقط گفتن عیب های پنهان کسی جلوی دیگران غیبت است یا هر چیزی که او کراهت دارد؟
غیبت آن است که پشت سر مسلمان، عیب مستور او (امری که مستور عرفی است) گفته شود، مشروط به اینکه به قصد تنقیص و مذمت او باشد. بنا بر این در فرض سؤال بیان آنچه عیب نیست، اما موجب اذیت و آزار دیگران شود، جایز نیست.
گفتن کار مکروه دیگران، آیا غیبت محسوب می شود؟
چنانچه آن مطلب عیب محسوب شده و بیان آن، به قصد کوچک کردن آن شخص باشد یا موجب تحقیر او نزد شنوندگان شود، غیبت محسوب می شود.