پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

موضوعات

پرسش و پاسخ (گناهان)

ارتباط با پایگاه
اگر از کسی بپرسم: «چه کسی زیرابت را زده است؟» و او اسم فرد را بیاورد، آیا غیبت محسوب می‌شود؟ آیا می‌تواند به عنوان تظلم مظلوم حساب شود؟
موارد مختلف است؛ اگر به قصد خیرخواهی، افشاگری صورت گرفته باشد، غیبت نیست ولی نباید لحن کلام به نحوی باشد که تحقیر و تنقیص مؤمن محسوب شود. البته اگر ظلمی صورت گرفته، می توان از باب تظلم گفت و اشکال ندارد.
اگر برادرم به من بگوید، "یکی از دوستانم شراب خوار است"، در حالی که من نمی دانم که در مورد کدام دوستش صحبت می کند، آیا غیبت است؟
موارد مختلف است؛ کسی که عیب او گفته می شود، اگر برای مخاطب بکلی ناشناس و مجهول الهویه باشد، این عیب گویی، غیبت محسوب نمی‌شود، ولی اگر مردد میان چند نفر محدود باشد، بنابر احتیاط واجب باید اجتناب شود.
1. اگر فردی مشروب یا عرق بخورد، برای خواندن نماز چه اعمالی را باید انجام دهد؟ و آیا این درست است که می گویند تا چهل روز نمی تواند نماز بخواند؟
2. تا چه مقدار الکل می تواند حرام باشد؟
ج1) باید توبه جدی کند و با رعایت شرائط از جمله تطهیر بدن (به جهت اینکه بنا بر احتیاط واجب مشروبات مست کننده نجس هستند) نماز بخواند؛ ضمن اینکه ترک نماز در هیچ حالت و شرائطی جائز نیست.
ج2) خوردن مشروبات مست کننده هرچند کم باشد و باعث مستی نشود، حرام است.
غیبت از کسی که راضی هست، آیا باز هم گناهه؟
غیبت حرام است؛ هر چند غیبت شونده راضی باشد غیبت او را بکنند.
حکم لعن و دشنام به کفار، چه کفار اهل کتاب و چه غیر آن چیست؟
سبّ کافر مرجوح است؛ مگر در ‌‌جایی‌‌ که لازم باشد کفار، هجو شوند.
آیا این مسئله درست است؟ «گوش دادن به تک خوانی زن نامحرم فقط در صورتی که مفسده یا ریبه داشته باشد حرام است و در غیر این صورت مشکلی ندارد.»
به طور کلی اگر صدای زن به صورت غنای لهوی مضلّ باشد یا گوش دادن به صدای او به قصد لذت و ریبه باشد یا مفسده ای بر آن مترتّب گردد، جایز نیست.
برخی از فامیل و بستگان ما رفتارها و برخوردهای بدی با ما دارند و ما از فرط ناراحتی از این رفتارها و بعضاً زخم زبان ها، جهت کم شدن ناراحتیمان این رفتارها و زخم زبان ها را در خانه برای خودمان مجدد بازگو می کنیم. ضمناً همه ی اعضای خانواده من این رفتارها و زخم زبان ها را می دانند و می بینند. اما برای تقلیل ناراحتی خودمان مجدد برای خود بازگو می کنیم. آیا این مصداق غیبت است؟
چون بنا به دانسته های من غیبت یعنی بدگویی کردن از کسی نزد فرد ثالث به گونه ای که چهره آن فرد نزد بقیه خراب شود و سایرین ظن و گمان بدی نسبت به آن شخص پیدا کنند. با توجه به این مسئله آیا این کار ما غیبت محسوب می شود؟
صرف بازگویی مطالب مذکور با خود بدون حضور شخص دیگر اشکال ندارد؛ ضمن اینکه اگر عیوب مزبور، عرفاً مخفی نباشد، گفتن آن به دیگران غیبت نیست؛ ولی ممکن است در برخی موارد از جهت دیگر اشکال داشته باشد مثل اینکه تحقیر مؤمن محسوب شود. در هر حال اگر رفتارها به گونه ای است که ظلم به شما محسوب می شود بیان آن (حتی اگر هم غیبت باشد) از باب تظلم، اشکال ندارد.
ذکر عیب، چنان که مردد بین افراد محصور باشد، آیا حکم غیبت را دارد؟
چنانچه اطراف شبهه خیلی کم است مثلاً تردید بین دو نفر، سه نفر باشد این موارد، حکماً ملحق به غیبت است؛ ولی اگر اطراف تردید زیاد شد، مثلاً بیست نفر، سی نفر، در این موارد الحاق حکمی به غیبت بعید است.
بنده دانشجوی سال آخر هستم. یکی از مسئولان دانشگاه از ما خواسته است که درباره تمام اساتیدی که تا به حال داشته‌ایم با ذکر نام، نکات ضعف و قوتشان را بگوییم و آنها را نقد کنیم. سپس این‌ها را بنویسیم و تحویل آن مسئول دهیم تا در تصمیم گیری‌های دانشگاه برای انتخاب اساتید و یا لغو همکاری با آنان، از نظرات دانشجویان استفاده کنند؛ این‌که ما با ذکر نام و بدون این‌که آنها اطلاع داشته باشند، درباره نقاط ضعفشان برای مسئول دانشگاه صحبت کنیم، آیا غیبت و حق الناس محسوب نمی‌شود؟ با توجه به این‌که شرکت در این برنامه اجباری است، باید چطور نظراتمان را بنویسیم که غیبت نباشد؟
بیان نقاط ضعف اساتید که باعث می‌شود به وظایفی که نسبت به دانشجویان و دانشگاه دارد عمل نکند، در نظرخواهی یاد شده اشکال ندارد؛ ضمن اینکه مقام مشورت یکی از موارد استثناء از حرمت غیبت است.
آیا شوهر برای دو مورد زیر می تواند به زنش دروغ بگوید؟
۱- وعده خرید چیزی و یا انجام کاری (در زمانی که احتمال انجام آن کار یا خرید آن چیز را هم ندهد.)
۲- در اظهار محبت و مبالغه در اظهار محبت، در صورتی که او را دوست نداشته و یا به میزان مبالغه به او علاقه نداشته باشد.
ج1و2) به طور کلی دروغ گفتن جایز نمی باشد و مقصود از جواز وعدۀ کذب به زن و فرزند این نیست که خانواده‌ها با دروغ اداره شود و فضای محیط خانواده، فضای دروغ و بی‌اعتمادی باشد؛ بلکه چیزی است در جهت تقویت و تحکیم خانواده. با توجه به این که در شریعت اسلام، ادارۀ مالی خانواده بر عهدۀ مرد است و زن تکلیفی ندارد، (گرچه اموال و درآمدی هم داشته باشد) در چنین فضایی چنانچه زن و دیگر اعضای خانواده درخواست‌‌هایی داشته باشند که مرد نتواند پاسخ‌‌گوی آن باشد، برای این که فضای حاکم بر خانواده تلخ نشود، می‌‌تواند وعده‌‌هایی بدهد و در زمان مناسب بگوید: "متأسفانه برای انجام آن، شرایط مهیا نشد."
۱. اگر در جایی باشیم و عده ای غیبت کنند و ما قادر به ترک آن مکان نباشیم و تذکّر به غیبت کننده بی احترامی و حمل بر بی ادبی تلقی شود، حکم چیست؟
۲. اگر صحبت از شخص سوّمی باشد که طرف مقابل آن شخص را ندیده و نمی شناسد، غیبت محسوب می شود؟
۳. اگر دو شخص در مورد شخص سومی صحبت کنند، که هر دو نفر به آن موضوع آگاهی دارند، (به عنوان مثال صحبت در مورد دروغ گویی شخصی که هر دو نفر به این موضوع آگاه هستند) آیا غیبت محسوب می شود؟
ج1) صرف تلقی بی احترامی در فرض سؤال مجوز ترک وظیفه شرعی نیست و باید ردّ غیبت انجام دهید، یعنی از غیبت شونده دفاع کنید؛ و در عین حال اگر شرایط نهی از منکر وجود دارد، با حفظ مراتب آن، نهی از منکر هم واجب است.
ج2) در صورتی که فرد را نمی شناسد و محصور بین چند نفر هم نیست، غیبت نیست.
ج3) اگر عیب پنهان محسوب نمی شود، حکم غیبت را ندارد، ولی ممکن است به دلیل دیگری مانند توهین، حرام باشد.
آیا برای اصلاح بین دو یا چند نفر می توان هر چقدر بخواهیم دروغ بگوییم تا آن ها را آشتی بدهیم؟ یا باید به حداقل دروغ اکتفا کنیم؟
به مقداری که برای اصلاح لازم است، اشکال ندارد و در صورتی که برای اصلاح، دروغ گفتن لازم نباشد، جایز نیست.
حکم غذا و خوراکی های اضافه و بلااستفاده در منزل چیست؟ آیا می توان آن را به دیگران داد و اگر نیازی به آن نباشد و یا بیش از نیاز باشد و دور ریخته شود، آیا اسراف است؟
موارد مختلف است؛ اگر امکان استفاده از غذای باقیمانده برای خود یا دیگران باشد و دادن آن (با اجازه مالک غذا) به دیگران بی‌احترامی به آنها محسوب نشود، یا حداقل بتوان غذا را برای پرندگان و حیوانات استفاده کرد و در عین حال آن را دور بریزند، این کار اسراف است و باید از آن اجتناب شود. در هر حال، باید در تهیه، پخت و مصرف مواد غذایی برنامه ریزی کنید که به مقدار نیاز باشد و از اسراف جلوگیری شود.
آیا دروغ گفتن به شوخی اشکال دارد؟ مثلاً میان دوستان به شوخی به هم می‌گوییم، فلان شرکت برای من است؛ (البته الکی) آیا این گونه صحبت‌ها، گناه و دروغ محسوب می‌شود؟
اگر مقصود گوینده این است که مخاطب آن خبر خلاف واقع را جدّی بگیرد، حرام است، هر چند انگیزه گوینده از گفتن خبر، شوخی کردن باشد؛ اما اگر گوینده چنین مقصودی نداشته باشد و مخاطب متوجه شوخی بودن کلام باشد، حرام نیست.
اگر برای فردی که به من خیلی بدی کرده است، دعا کنم که بمیرد و برای مرگ او ختم سوره یاسین و ختم زیارت عاشورا و دعا و اذکار قرآنی داشته باشم، آیا اشکال دارد؟ و اگر آن شخص بمیرد، گناهی متوجه من است؟
موارد مختلف است؛ به طور کلی نفرین کردن باید متناسب با ظلمی باشد که به مظلوم شده است و اگر بیش از آن علیه دیگری دعا و نفرین کند، خود این کار ظلم است.