پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

موضوعات

پرسش و پاسخ (احکام پزشکی)

ارتباط با پایگاه
بافت برخی از جنین ها (جنین های کمتر از 20 هفته و یا بیشتر از 20 هفته که سقط شده اند) با رضایت کتبی والدین، در بخش آزمایشگاهی جهت آزمایش فریز می شود؛ آیا برای دفن باقیمانده جنین، باید تحویل داده شود یا آزمایشگاه می تواند آنها را از بین ببرد؟
اگر پدر یا مادر جنین مسلمان باشند و جنین چهار ماه یا بیشتر داشته باشد، باید توسط ولیِّ جنین یا با اجازه ولیّ، غسل و کفن و دفن آن به طریق شرعی و متعارف انجام شود و اگر کمتر از چهار ماه داشته باشد، باید در پارچه ای پیچیده و دفن شود.
اگر خانمی صیغه موقت مردی باشد و بخواهند لقاح مصنوعی انجام دهند اما اسپرم گیری از مرد توسط خانم دیگری که آن هم صیغه موقت مرد است انجام شود، آیا حرام است؟ یعنی معاشقه با یکی از صیغه ها و انتقال اسپرم برای لقاح مصنوعی به صیغه دیگر.
فی نفسه اشکال ندارد؛ ولی در فرآیند تلقیح، واجب است از مقدمات حرام مانند لمس و نظر حرام اجتناب شود.
نسبت به مراجعه بیمار به غیر مماثل دو استفتاء وجود دارد که جواب با هم فرق دارند. در یکی عدم جواز و در دیگری با عنوان (بهتر است) آمده. لطفاً توضیح بفرمایید.
س۱۴۶. اگر زنی دچار بیماری خفیفی شده به طوری که جانش در خطر نیست، با فرض دوری او از شهر و وجود پزشک مرد در روستا، آیا حتماً باید به پزشک خانم در شهر مراجعه کند و یا در همان جا، مراجعه به پزشک مرد مجاز است تا با انجام معاینات ضروری، اقدام به تشخیص و درمان نماید؟
ج. چنانچه به طور عادی و بدون حرج و مشقت، رفتن به شهر میسّر است، باید در شهر به پزشک زن مراجعه نماید.
س۱۵۱. آیا دکتر زن می تواند مرد نامحرم را ویزیت کند؟ (با لمس بدن)
ج. با امکان لمس از روی لباس یا با دست کردن دستکش هنگام معالجه مانع ندارد و بهتر است اگر ضرورت ندارد مرد به دکتر زن مراجعه نکند و چنانچه مستلزم لمس یا نظر حرام باشد، جایز نیست.
در هر دو مورد سؤال، چنانچه مراجعه به پزشک نامحرم مستلزم لمس و نظر حرام نباشد، فی نفسه اشکال ندارد؛ امّا اگر مراجعه و معاینه و درمان مستلزم لمسِ و نظر حرام باشد و رجوع به پزشک همجنس ممکن باشد، مراجعه و معاینه به پزشک غیر همجنس جایز نیست؛ البته در سوال دوم مرد به پزشک زن مراجعه کرده و زن نیز از دستکش استفاده می کند که لمس حرام اتفاق نمی افتد و اشکالی هم ندارد ولی در سوال اول، بیماری خفیف است و زن برای معاینه به پزشک مرد مراجعه کرده است و با توجه به اینکه معاینه زن توسط مرد، نوعاً مستلزم نگاه و یا لمس حرام می باشد بنا بر این چنانچه به طور عادی و بدون حرج و مشقت، رفتن به شهر میسّر باشد، باید در شهر به پزشک زن مراجعه نماید.
همسر بنده باردار است و هفته یازدهم بارداری را طی می کند. طبق اظهارات پزشکان متخصص (سه پزشک) جفت جنین، چسبیده به محل برش سزارین زایمان های قبلی و احتمال پاره شدن رحم و خطر جانی برای مادر و بچه وجود دارد.
نظر پزشک این است که باید جنین سقط شود. یکی دیگر از پزشکان می گوید اگر بچه هم تا زمان زایمان برسد، احتمال از دست رفتن رحم مادر وجود دارد و ریسک دارد. با این فرض آیا اجازه شرعی برای سقط وجود دارد؟
اگر استمرار حاملگی برای حیات مادر خطرناک باشد، سقط جنین قبل از دمیده شدن روح، اشکال ندارد و بعد از ولوج روح در خور تأمل است اگر چه در این خصوص هم جواز سقط بعید نیست.
من مرد هستم؛ تنها در یک مرکز کار می کنم و همکار خانم هم ندارم. سؤالم این است که مراجعه کننده خانم برای کنترل قند خون یا تزریق واکسن به بازو، مراجعه می کند که ناچار به گرفتن نوک انگشت و یا جمع کردن ماهیچه بازو با دست هستم. در این حالت حکم شرعی چیست؟
اگر می دانید که خانم مذکور، اضطرار به تزریق واکسن و یا درمان و یا کنترل قند خون دارد و دسترسی به پزشک همجنس هم ندارد و امکان لمس از روی لباس یا استفاده از دستکش نیز وجود ندارد، در این صورت لمس بدن نامحرم به قدر ضرورت اشکال ندارد.
چنانچه پرستار به دلیل عدم مهارت کافی یا سخت بودن رگ گیری از بیمار، چندین انژیوکت را (که وسیله ی گرفتن رگ می باشد) استفاده کند و رگ گیری ناموفق باشد و فقط یکی از آن ها موفقیت آمیز باشد؛ آیا درست است که تعداد کل این انژیوکتها با وجود موفقیت آمیز نبودن عمل رگ گیری، به حساب مصرفی بیمار نوشته شده و هزینه آن ها گرفته شود؟ اگر پرستار دارویی را سهواً بیشتر از مقدار نیاز به بیمار تزریق کند، گرفتن کل هزینه آن دارو ها مشکل ندارد؟
در صورتی که این کار (دریافت کل هزینه از بیماران) جزء قوانین بیمارستان باشد، آیا اجرا کردن آن، مسئولیتی برای فرد ندارد؟
مواردی که اتلاف وسیله یا دارو یا استفاده نابجای از آنها مستند به پرستار باشد، ضامن است و باید جبران کند، مگر این که در ضمن قرارداد اولیه با بیمار نسبت به این مسأله شرط خاصی شده باشد.
حکم پیوند استخوان خوک به مسلمان چیست؟
اشکال ندارد.
آیا وصیّت به اهدای اعضای بدن بعد از مرگ صحیح است؟ در صورت صحت، آیا ورثه می‌توانند از این کار ممانعت کنند؟
چنین وصیتی در غیر مواردی که عنوان مثله بر آن صدق کند و یا هتک میت محسوب شود، فی نفسه نافذ است و در فرض نفوذ، ورثه حق ممانعت از انجام آن را ندارند.
برخی از کشورها در صنایع پزشکی برای تولید برخی دارو ها از اسیدهای آمینه حشره خوراکی استفاده می کنند. آیا استفاده از آن جایز است؟
اگر این اسیدها ماده تولید شده حشره باشد، مانند عسلی که توسط زنبور تولید می شود، استفاده خوراکی از آن به خودی خود اشکال ندارد. اما اگر این اسیدها عرفاً جزئی از بدن حشره محسوب شوند، خوردن اجزاء حشرات جایز نیست؛ مگر این که در فرایند تولید دارو و امثال آن، اجزاء حشره، استحاله* یا مستهلک** شود یا معالجه بیمار منحصر در استفاده از اجزاء حشره باشد. ضمناً برای تولید و عرضه عمومی، رعایت قوانین و مقررات مرتبط با آن لازم است.
---------------------------
*استحاله: دگرگونی چیزی به صورتی که به حقیقت دیگری تبدیل شود، مانند چوبی که خاکستر شود یا سگی که در نمکزار به نمک تبدیل شود.
**مستهلک شدن: مخلوط شدن ماده ای با ماده دیگر به گونه ای که در نظر عرف (نه با دقت عقلی)، اجزاء ماده از بین برود، مانند شکری که در آب حل شود.
کارورز پزشکی (اینترن) و مرد هستم و در بخش زنان و زایمان کار می کنم؛ در استفاتائات برای آموزش پزشکی گفته شده که تنها ضرورت حفظ جان بیماران آینده، ملاک لمس و نگاه است و دستور استاد و کوریکولوم آموزشی ملاک نیست. با توجه به تعداد زیاد ماماها و مراکز بهداشت، این احتمال که پزشک مرد، بخواهد زایمان اورژانسی کسی را انجام بدهد (آن هم طبیعی) کم است ولی محتمل است؛ با توجه این که گاهی اوقات آنقدر فرصت کم است که شاید تا آمدن ماما یا متخصص زنان بچه بدنیا بیاید و من به عنوان پزشک مرد، موظفم جهت حفظ جان مادر و فرزند، وارد عمل شوم، آیا جایز است برای یادگیری تحت نظر متخصصین، روی بیماران بیمارستان آموزشی، زایمان طبیعی (که مستلزم لمس و نگاه است) را یاد بگیرم؟
تحصیل و فراگیری علم پزشکی از طریق معایناتی که فی‌نفسه حرام هستند، در مواردی که یادگرفتن این علم و شناخت راه‌های درمان بیماری‌ها متوقف بر آن باشد، اشکال ندارد؛ مشروط بر اینکه دانشجو اطمینان داشته باشد که توانایی نجات جان انسان‌ها در آینده متوقف بر اطلاعاتی است که از این طریق به ‌دست می آید و همچنین مطمئن باشد که در آینده در معرض مراجعه‌ی بیماران بوده و مسئولیت نجات جان آنان را بر عهده خواهد داشت.
بنده و همسرم هر دو ۳۵ سال سن و ۳ فرزند داریم. تصمیم گرفتیم که یا بنده عمل وازکتومی انجام بدهم یا خانم اقدام به بستن لوله رحم کند. آیا از نظر شرعی اشکال دارد؟ با توجه به این که دیگر تصمیمی برای بچه دار شدن نداریم.
اگر این کار با یک غرض عقلائی صورت بگیرد و ضرر قابل ملاحظه‌ای هم نداشته باشد، فی نفسه اشکال ندارد. اما انجام این عمل برای جلوگیری از افزایش جمعیت امر مذمومی است و نسبت به همسرتان اگر با اجازه و رضایت شما باشد و مستلزم لمس و نظر حرام نباشد، فی نفسه اشکال ندارد.
از طریق تلقیح مصنوعی و با اسپرم شوهر و تخمک زن دیگر، فرزندی متولد شده است، چه احکامی دارد؟ موضوع محرم و نامحرم چگونه است؟
در فرض مذکور، که صاحب اسپرم، همسر صاحب رحم می باشد و فرزند متولد شده، فرزند شوهر این زن است، اگر پسر باشد به صاحب رحم محرم است، ولی چون صاحب رحم، صاحب تخمک نبوده، باید نسبت به احکام نسب، احتیاط را مراعات نماید.
و اگر فرزند دختر باشد، برادر، پدر، عمو و دایی صاحب رحم بنابر احتیاط واجب نه می تواند به عنوان محرم به او نگاه کند و نه با او ازدواج کند و همچنین داماد آینده آنها هم بنابر احتیاط واجب نمی تواند به عنوان مادرزن این خانم را محرم حساب کند و حق ازدواج با او را ندارد.
مطالعه مقاله یا دیدن عکس و فیلم، برای شناخت اعضای بدن انسان، چه حکمی دارد؟
اگر خواندن مقاله و یا دیدن تصاویر مذکور، برای آموزش ضرورت ندارد، چنانچه موجب مفسده باشد، جایز نیست.
جهت انجام عمل جراحی ترمیم رباط صلیبی زانو، آیا می توان از رباط صلیبی میّت استفاده نمود؟
اگر با اجازه از میّت در دوران حیاتش و یا با اذن اولیای او بعد از مردنش باشد و جدا کردن این عضو از میّت، مُثله یا هتک حرمت محسوب نشود، اشکالی ندارد.
جنین هشت ماهه مبتلا به بیماری های متعدد، اگر متولد شود بخاطر مشکلات جسمی و روانی شدید، احتمال زنده ماندن وی بسیار کم است؛ سقط جنین با شرائط مذکور آیا جایز است؟
در فرض سؤال، سقط جنین جایز نیست و حرام است.