پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

موضوعات

پرسش و پاسخ (حقوق)

ارتباط با پایگاه
اطاعت از والدین واجب است یا فقط ایذاء حرام است؟
به طور کلی در اموری که انجام آن موجب ناراحتی والدین است، از حیث شفقت پدر و مادری، اطاعت شود. و اذیت نمودن آنها با کارهایی همچون اظهار انزجار و راندن و طرد کردن آنها جایز نیست.
تا چه زمانی پرداخت نفقه از سوی پدر به فرزند واجب است؟
در صورتی که فرزند فقیر باشد و پدر توان مالی داشته باشد، لازم است نفقه فرزند را تأمین نماید و موکول به زمان و سن خاصی نیست.
1. آیا اگر زن هنگام عقد، سر کار می رفته است و به مرد هم اطلاع داده بوده و مرد مخالفت نکرده، آیا می تواند بدون اجازه شوهر سر کار برود؟
2. آیا اگر مرد هنگام عقد به زن گفته بوده که زن باید خانه داری کند، آیا بعد از عقد، زن می تواند خانه داری نکند؟
ج1) اگر قرارداد کاری زن، قبل از عقد نکاح، منعقد شده باشد، باید به قرارداد عمل کند و اجازه شوهر لازم نیست؛ اما اگر زن بخواهد بعد از عقد نکاح قرارداد کاری که منافی حق شوهر است ببندد باید با اجازه شوهر باشد، مگر این که زن ضمن عقد نکاح شرط کرده باشد که برای کار بیرون برود یا عقد نکاح مبنی بر این شرط خوانده شده باشد که در این صورت باید به شرط عمل شود.
ج2) کار منزل بر زن واجب نیست ولی اگر مرد، ضمن عقد نکاح شرط کند که زن خانه داری کند یا عقد نکاح مبنی بر این شرط خوانده شده باشد، زن باید به این شرط عمل کند.
1. آیا زن برای قبول کردن روزه استیجاری (برای اجیر شدن) واجب است از شوهرش اذن بگیرد؟
2. آیا زن شوهردار برای اجاره دادن رحمش، (با رعایت ضوابط شرعی و قانونی) باید از شوهرش اجازه بگیرد؟
ج1و2) اگر منافات با حق شوهر داشته باشد، یا مستلزم بیرون رفتن از منزل باشد، اجازه شوهر لازم است.
آیا جایز است زن، از شوهرش بخواهد یا او را مجبور کند که مادر بیوه و پیرش را از خانه اخراج کرده و جای دیگر اسکان دهد؟
به طور کلی زوجه حق دارد از شوهر، محل زندگی مجزا از بقیه ـ که دارای امکانات غیر مشترک، مثل محل سکونت، مطبخ، سرویس بهداشتی، حمام باشد ـ مطالبه کند و حق دیگری (مثل اخراج مادر شوهر و ...) ندارد.
حدود یک سال پیش با این که می‌دانستم باید فیلم‌هایی را که نگاه می‌کنم، خریداری کنم اما به شکل غیر قانونی دانلود کردم و هیچ پولی برای دیدن فیلم‌ها پرداخت نکردم. اما حالا بسیار پشیمانم و این گناه مرا آزار می‌دهد. برای جبران این گناه چه باید بکنم؟ آیا باید آنها را به روش قانونی دوباره دانلود کنم که در اینصورت باید حجم نت زیادی را صرف این کار کنم یا راه‌ دیگری هم وجود دارد؟
ابتدا باید توجه داشته باشید که لزوم جبران این موارد مبنی بر احتیاط است و راه جبران به این صورت است که باید قیمت آن زمان را با محاسبه کاهش ارزش پول به کسانی که صاحب امتیاز و ذی نفع در آن بودند بپردازید. بنا بر این اگر با دانلود کردن و پرداخت هزینه، به همان افراد با همان مقدار، (با محاسبه کاهش ارزش) خسارت جبران می شود، کافی است. اما اگر با دانلود و پرداخت هزینه چیزی عاید افراد ذی نفع قبلی نمی‌شود، دانلود فعلی تأثیری در رفع مسئولیت برای شما ندارد و نسبت به کل هزینه با کاهش ارزش باید برای افراد ذی نفع قبلی اقدام کنید و اگر در دسترس نیستند مبلغ مزبور را از طرف ایشان به فقیر صدقه بدهید.
آیا مخارج و هزینه‌های ازدواج فرزندان هم جزء مصادیق نفقه واجب محسوب می‌شود که بر عهده پدر است؟
پرداخت هزینه ازدواج فرزند بر پدر واجب نیست؛ هر چند احتیاط مستحب است، پدر هزینه ازدواج فرزندی را که نیاز به ازدواج دارد و خود، توان پرداخت آن را ندارد، پرداخت کند.
آیا آنچه به عنوان حق ثبت اختراع در حال حاضر در کشور مطرح است، صرف نظر از وجه قانونی آن به لحاظ شرعی نیز معتبر است و کپی برداری از آثار صنعتی یا تألیفات، تعرض به حق الناس محسوب می‌شود؟
به طور کلی از استفاده و خرید و فروش و کپی‌برداری در این گونه امور، بدون رضایت مالک آن بنا بر احتیاط واجب خودداری کرده و در این مورد رعایت قوانین نیز لازم است.
دختر مجردی که پدرش مانع مسجد رفتن و شرکت در نماز جماعت و جلسه قرآن می‌شود‌‌. آیا می تواند بدون اجازه پدرش به مسجد و جلسات قرآن و دعا برود؟
اطاعت واجب نیست؛ ولی اذیت نمودن پدر و مادر با کارهایی همچون اظهار انزجار و راندن و طرد کردن آنها جائز نیست.
آیا حقوق مادر بزرگ نسبت به نوه مانند فرزند به مادر است؟ آیا برای نوه، شرعاً حقی برای پدر بزرگ و مادر بزرگ هست؟
مادر بزرگ و پدر بزرگ مانند پدر و مادر انسان، واجب النفقه متقابل محسوب می‌شوند.
مادرم تنها هست و پدرم سالهاست که فوت کرده و وقتی منزل ما می آید، هنگام خواب جای خودم و مادرم را داخل اتاق قرار می دهم و جای شوهرم را داخل حال؛ و هر وقت این کار را می کنم شوهرم می گوید من راضی نیستم که با مادرت بخوابی. آیا از نظر شرع کار اشتباهی می کنم؟
اگر مربوط به استمتاع باشد اطاعت از شوهر واجب است، مگر آن که رضایت او را جلب کنید.
آیا حرف یک نفر عادل (به طوری که نسبت به صحت کلام و همچنین دقیق بودن او در این موارد اطمینان داریم) مبنی بر جواز ناشر کتاب برای استفاده از نسخه تصویری آن، حجت است؟
در صورتی که اطمینان به کلام او داشته باشید می‌توانید عمل نمایید.
اگر شوهر با کار کردن همسر در ادارات دولتی، دانشگاه و هر محیط کاری خارج از منزل مخالف باشد، زن شرعاً چه وظیفه ای دارد؟
به طور کلی خروج زن از خانه بدون اجازه شوهر جایز نیست؛ مگر آنکه خروج از منزل در ضمن عقد، شرط شده باشد.
حدود سه سال پیش با خانمی ازدواج کردم که پسری یازده ساله داشت (الآن حدود چهارده سال دارد)؛ آن زمان ازدواجمان را از پسرش مخفی نگه داشتیم. سرپرستی این پسر بر عهده مادرش است و خانه مسکونی آن ها به نام پسر است.
سؤال بنده این است که رفت و آمد بنده به این خانه و وضو و غسل و نماز در آن چه حکمی دارد؟ همچنین حکم غسل و نمازهای قبلی بنده که در این خانه انجام داده ام، چیست؟
در فرض سؤال اگر خانه شرعاً مِلک پسر است، مثل این که به وی ارث رسیده، چنان چه پسر بالغ و عاقل است، باید با اجازۀ خود او باشد و إلّا تصرف جایز نیست. اما در صورتی که بالغ نشده، تصرف در اموال او باید با اجازۀ ولیّ (پدر یا جدّ پدری) بچه باشد. و اگر هر دو فوت شده اند، اختیار با قیّم شرعی است که توسط پدر یا جدّ پدری یا حاکم شرع معیّن می شود.
در هر صورت چنان چه مادر قیّم شرعی او باشد، باید کلیه تصرفات در مال صغیر، با اذن او و رعایت مصلحت بچه باشد (مثلاً اجاره استفاده از منزل برای بچه کنار گذاشته شود یا ...) که در این صورت عبادات قبلی هم صحیح است.
اگر کسی به مال غیر، مانند خودرو، خسارت وارد کند و سبب کاهش قیمت آن شود، علاوه بر پرداخت خسارت ظاهری مال، آیا شرعاً ضامن افت قیمت مال خسارت دیده نیز می‌باشد؟
اگر اُفت قیمت، طوری باشد که عرفاً خسارت و ضرر صدق کند، ضامن است.