در شش مورد مکلف باید به جای وضو یا غسل تیمم کند:
1) هنگامی که به آب دسترسی نداشته باشد؛ یا به این خاطر که آب وجود ندارد و یا این که آب هست، ولی مکلّف به آن دسترسی ندارد. مثل این که آب در چاه است و او وسیله‌ی کشیدن آن از چاه را ندارد.
2) هنگامی که آب برای سلامتی او مضرّ باشد.
3) هنگامی که می‌ترسد اگر آب را مصرف کند، خود یا کسانش یا کسی که حفظ جانش بر او لازم است، در تشنگی بمانند.
4) هنگامی که بخواهد با آبی که در اختیار دارد، بدن یا لباس خود را برای نماز تطهیر کند.
5) وقتی که استعمال آب یا ظرف آن بر او حرام باشد؛ مثل این که غصبی باشد.
6) هنگامی که وقت نماز تنگ باشد، و وضو و غسل موجب شود که همه‌ نماز یا قسمتی از آن، در خارج وقت واقع شود.

ج1) امام جماعت باید نماز را رها کند و اگر در صف جلو، فرد واجد شرایطی بود و جلو ایستاد، مأمومین می‌توانند بقیه نماز را با او ادامه دهند.
ج2) جایز نیست مأمومین نماز خود را بشکنند و در فرض مزبور باید به فرادا نماز را ادامه دهند.
ج3) نماز امام جماعت باطل است؛ لکن نماز مأمومینی که اطلاع از وضعیت امام ندارند، صحیح است.

نماز دوم امام و افراد دیگری که تنها در نماز دوم امام به او اقتدا کرده اند در فرض سؤال صحیح است؛ ولی نماز کسی که در جماعت اول مأموم بوده و می خواهد همان نماز را برای بار دوم به جماعت بخواند، مشروع نیست؛ مگر اینکه احتمال خللی در نماز اول خود بدهد و بخواهد احتیاطاً نماز خود را اعاده کند.

تکرار اذکار نماز غیر از تکبیرة الاحرام* -که صورت‌های مختلفی دارد- حتی اگر از روی وسواس باشد موجب بطلان نماز نیست؛ البته اگر تکرار ذکر به حدی برسد که موالات و یا صورت نماز را به هم بزند، موجب بطلان نماز می‌شود.
-------------
* گفتن تکبیرة الاحرام کامل برای بار دوم و چهارم و... (در عددهای زوج) موجب بطلان نماز است؛ ولی گفتن ناقص یا در عددهای فرد موجب بطلان نماز نمی‌شود.

اگر جاهل قاصر *بوده و با اعتقاد به صحّت، به صورت مذکور می‌خوانده اید، نماز صحیح است ولی چنانچه جاهل مقصّر بوده اید، بنا بر احتیاط واجب نماز باطل است.
----------------
*جاهل قاصر کسی است که اصلاً متوجه جهل خود نیست و یا توجه به جهلش دارد، ولی راهی برای برطرف کردن جهل خود ندارد و جاهل مقصر به کسی گفته می شود که متوجه جهل خود بوده و راه های رفع جهالت خود را هم می داند، ولی در آموختن احکام کوتاهی می کند.

در فرض سؤال نماز، صحیح است و باید ابتدا نماز احتیاط و سپس سجده سهو را به جا آورد.

ج1و2) باید تیمم کنید.

در فرض سؤال اگر هنگامی متوجه شوید که صورت نماز، به هم خورده است، نماز باطل است و باید از اول خوانده شود و اگر با این نماز، دفن شده، باید بر قبر او نماز صحیح خوانده شود.

اگر با قصد سفر به قم از الوند خارج شوید، نمازتان در قزوین شکسته است؛ ولی اگر طبق معمول برای انجام شغل به قزوین رفته و از آنجا تصمیم بگیرید که به قم سفر کنید، نماز در قزوین، تمام است.

اگر یکی از شک هایی که نماز را باطل می کند، برای نمازگزار پیش آید، بنابر احتیاط نمی تواند بلافاصله نماز را رها کند؛ بلکه باید قدری فکر کند تا شک پابرجا شود (یعنی یقین یا گمان به یک طرف پیدا نکند) آنگاه می تواند نماز را رها و قطع کند.

در فرض سؤال، نماز را ادامه داده و صحیح است ولی برای نماز بعدی باید وضو یا غسل انجام دهید. البته اگر قبل از رکوع رکعت اول به آب دسترسی پیدا کنید، احتیاط مستحب آن است که بعد از اتمام نماز، مجدداً آن را با وضو یا غسل بخوانید.

ج1) مأموم باید افعال نماز را با امام یا کمی دیرتر از امام به جا آورد و اگر عمداً از امام جماعت جلو بیفتد یا مدتی بعد از او (به نحوی که متابعت از امام صدق نکند) انجام دهد، نماز فرادا می شود.
ج2) در فرض مذکور، احتیاط واجب آن است که ذکر رکوع را نیز دوباره بگوید.

اگر بین نماز جمعه و نماز عصر، نافله نماز عصر را نخوانند یا فاصله طولانی نشود، بنا بر احتیاط واجب باید اذان گفتن برای نماز عصر، ترک شود.

شامل تمام نمازهای مستحبی می شود؛ یعنی مستحب است در صورتی که نمازهای مستحبی نشسته خوانده می شود، هر دو رکعت، یک رکعت حساب شود به استثناء نماز وُتَیره (نافلۀ عشا) که احتیاطاً به صورت نشسته خوانده می شود نه به صورت ایستاده.

نماز در فرض مذکور باطل است و با ترک نماز، گناهی مرتکب نشده است.