پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

موضوعات

پرسش و پاسخ

ارتباط با پایگاه PDF
اگر در اعلمیت مرجع تقلید در یک یا دو باب فقهی شک کنیم و با شهادت عادل خبره اطمینان شود که مرجع دیگری در این دو باب فقهی اعلم است، آیا می توان از ایشان تقلید کرد؟
در فرض مذکور، بنا بر احتیاط واجب باید تبعیض در تقلید نمایید؛ یعنی از آن مرجعی تقلید کنید که در آن باب فقهی اعلم است.
1. اگر کسی صلوات را در تشهد نماز، فراموش کند و در رکعت سوم یادش بیاید، حکمش چیست؟
2. اگر بعد از نماز یادش آمد، وظیفه اش چیست؟
ج1) اگر نمازگزار تشهد و یا بعض تشهد مثل صلوات را فراموش کند و برای رکعت سوم بایستد، ولی پیش از رکوع یادش بیاید، هر چند مشغول تسبیحات شده باشد یا تسبیحات را به اتمام رسانده باشد، باید بنشیند و مقدار فراموش شده را بگوید و بعد از اتمام تشهد، دوباره ایستاده و تسبیحات رکعت سوم را مجدداً بگوید و نماز را ادامه دهد و پس از نماز، برای ایستادن بی‌جا، بنابر احتیاط مستحب دو سجده سهو به­ جا آورد.
ج2) در فرض مذکور تکلیفی ندارد و قضای بخشی از تشهد که فراموش شده است لازم نیست.
من صاحب مغازه هستم و می‌خواهم مغازه را برای کاشت ناخن (غیر ضروری) اجاره بدهم؛ در دو صورت ذیل، آیا این کار، صحیح است و درآمد را مالک می‌شوم؟
1- اگر اجاره فقط برای کاشت ناخن باشد.
2- اگر برای آریشگاه باشد ولی می‌دانیم کاشت ناخن هم در آنجا انجام می‌شود.
ج1) اجاره دادن مغازه برای کاشت ناخن (غیر ضروری با عدم امکان برداشت آن تا پایان وقت نماز) جایز نیست و اجاره، باطل است.
ج2) اجاره، صحیح است و مالک درآمد آن می‌شوید.
با توجه به نظر مقام معظم رهبری در باب روزه مسافر مبنی بر این که "روزه‌دار اگر پیش از ظهر مسافرت کند، در ­صورتی­ که از شبِ قبل، قصد سفر کرده باشد، روزه ‌اش در سفر باطل است؛ ولی اگر در روز، قصد سفر کرده است، بنا بر احتیاط واجب باید روزه بگیرد و پس از ماه رمضان هم آن را قضا کند." حال اگر شخصی بدون نیت شب قبل، مسافرت کرد و به حکم مسئله هم آگاه بود و روزه را در سفر باطل کرد، آیا کفاره افطار عمد بر او لازم می شود؟ یا فقط کار حرام کرده است؟
مادامی که در این مسأله به مرجع دیگر - که فتوا دارد - عدول ننموده، احتیاط در دادن کفاره عمدی و توبه است.
اگر کسی در حال نماز به صورت ناخودآگاه (سهوی) یک کلمۀ فارسی بگوید، (مثلاً: بله) آیا نمازش باطل است؟
در فرض مذکور، نماز باطل نیست؛ بلکه باید بعد از نماز، دو سجدۀ سهو به جا آورد.
کسی که به وجود مانع در اعضاء قبل از وضو یقین دارد؛ ولی شک دارد که آیا در حین وضو مانع برطرف شده است یا خیر؛ در این صورت وضو و نماز او چه حکمی دارد؟
در فرض سؤال، وضو و نمازش صحیح است.
شخصی جهت سه دانگ مشاع منزلش، وقف‌نامه رسمی تنظیم و سند مالکیت را نیز به نام وقف انتقال داده و خودش را متولی قرار داده است، ولی منزل از چند ماه قبل از تنظیم وقف‌نامه در تصرف همسر اولش بوده و خودش جای دیگری با همسر دومش مستأجر می باشد؛ یعنی منزل در تصرف خودش نبوده که به عنوان متولی آنرا قبض و اقباض نماید یا به اداره اوقاف تحویل دهد. واقف چند روز پس از تنظیم وقف‌نامه، از وقف منصرف شده، حال با توجه به این که گرچه مالک اصلی منزل، خود واقف بوده ولی از زمان تنظیم وقف‎نامه عملاً منزل به تصرف واقف (به عنوان متولی) یا اداره اوقاف در نیامده آیا وقف محقق شده است؟
اگر واقف سهم خود را با صیغه، وقف نموده باشد و خود را متولی موقوفه قرار دهد، چنانچه خانه در تصرف متولی بوده نیاز به قبض جدید نیست و وقف تمام است و چنانچه تصرف همسر اول در خانه مانع از تصرف واقف بوده است قبض محقق نشده است.
اگر زنی درآمد مستقل داشته باشد، آیا بر او واجب است که در نفقه فرزندان مشارکت کند؟
نفقه اولاد بر مادر واجب نیست، بلکه نفقه فرزندان (اگر مالی از خود نداشته باشند) و همچنین زن بر عهده شوهر است و در صورتی که شوهر، فقیر باشد، نفقه فرزندان بر عهده پدر شوهر است، بله در صورتی که شوهر و یا پدر او و یا جد پدری شوهر توانایی مالی نداشتند، در این صورت نوبت به مادر می‌رسد.
آیا با لباس نجس هم می‌شود نماز خواند؟
لباس نمازگزار در شرایط عادی باید پاک باشد و نماز خواندن با لباس نجس، صحیح نیست.
بله در چهار صورت اگر بدن یا لباس نمازگزار نجس باشد، نماز صحیح است:
1) خون زخم، جراحت و دمل: اگر در بدن یا لباس نمازگزار، خون زخم، جراحت یا دمل باشد، چنانچه آب کشیدن بدن یا لباس یا عوض کردن لباس برای بیشتر مردم یا برای شخص او سخت و مستلزم حرج و مشقت است، تا وقتی که زخم، جراحت یا دمل خوب نشده است، می‌تواند با آن خون نماز بخواند. همچنین چرکی که با خون بیرون می‌آید یا دوایی که روی زخم می‌گذارند و نجس می شود، همین حکم را دارد.
2) خون کمتر از یک بند انگشت اشاره: اگر بدن یا لباس نمازگزار به خونی غیر از آنچه در صورت قبل ذکر شد آلوده باشد، در صورتی که مقدار آن کمتر از یک بند انگشت اشاره باشد، نماز با آن اشکال ندارد.
3) متنجس بودن لباس‌های کوچک: اگر لباس های کوچک نمازگزار، مانند جوراب، دستکش و عرقچین که با آنها نمی‌توان عورت را پوشاند و نیز انگشتر، دستبند و مانند آن، با نجاستی تماس پیدا کند و نجس شود، نماز با آن صحیح است.
4) اضطرار به پوشیدن لباس نجس: کسی که به‌خاطر سرما یا نداشتن آب و مانند آن ناچار شود که با بدن یا لباس نجس نماز بخواند، نمازش صحیح است.
حکم گرفتن پرنده زینتیِ پیدا شده (مثل قناری) چیست؟ در صورتی که احتمال پیدا کردن صاحب آن نباشد.
موارد مختلف است:
- اگر پرنده در آبادی هست و دارای نشانه ای است که معلوم می شود مالک دارد، گرفتن آن پرنده جایز نیست و اگر گرفت، باید هزینه حفظ آن حیوان را از مال خودش بدهد و برای یافتن مالک آن تحقیق کند و اگر از یافتن مالک حیوان ناامید شد، خود حیوان یا قیمت آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد.
- در فرض گذشته اگر پرنده به خاطر بیماری یا علت دیگری در معرض خطر است، گرفتن آن پرنده جایز است و هزینه حفظ آن را در صورتی که مالکش یافت شود می تواند از او بگیرد؛ در صورتی که خود پرنده وارد خانه کسی شود نیز همین حکم را دارد.
- اگر پرنده می تواند پرواز کند و دارای نشانه ای نیست که معلوم می شود مالک دارد، می تواند پرنده را برای خودش بگیرد و لازم نیست برای یافتن صاحب احتمالی آن حیوان تحقیق کند.
اگر شخصی بخواهد خانه اش را وقف عام کند ولی می خواهد خودش تا پایان عمر در آن خانه زندگی کند؛ آیا امکان قبض توسط اداره اوقاف قبل از مرگ واقف وجود دارد؟
در فرض سؤال اگر وقف عام به گونه ای باشد که شامل خودش بشود، می تواند ضمن صیغه ی وقف، خودش را به عنوان متولی وقف تعیین کند (و به عنوان متولی خانه را در اختیار خودش باقی بگذارد) و بعد از خودش اداره اوقاف یا شخص معینی را به عنوان متولی تعیین نماید، در این فرض با نیت قبض به عنوان متولی، قبض محقق می شود؛ اما اگر وقف عام به گونه ای نباشد که شامل خودش بشود، می تواند وصیت کند که بعد از مرگش خانه را وقف کنند و اداره اوقاف یا شخص امینی را به عنوان متولی مشخص کند، البته در صورتی که خانه بیش از یک سوم اموال اوست، برای تثبیت قصدی که دارد، باید اجازه ی مقدار بیش از یک سوم را در زمان حیاتش از ورثه بگیرد.
1. دارویی که پزشک تجویز کرده و بخشی از آنها مصرف شده و یا اصلاً مصرف نشده است و یا صابون و شامپویی که مقداری از آن مصرف شده است، آیا مشمول خمس است؟
2. لوازم آرایشی و یا لباس اضافه ای که بیش از نیاز، برای همسر تهیه شده است، آیا خمس دارد؟
ج1) اگر اقلام مصرفی یاد شده با درآمد بین سال تهیه شده است، و مقدار باقی مانده ارزش مالی دارد، خمس تعلق می گیرد؛ البته اگر خرید داروها جهت استفاده از آن در مواقع نیاز باشد و در معرض احتیاج هم باشد، خمس ندارد.
ج2) اگر قبل از سال خمسی به همسر بخشیده و به او تحویل داده است و به مقداری باشد که عرفاً مناسب شأن هدیه دهنده و افراد مانند او بوده و بخشش، صوری نباشد، خمس ندارد.
پدر شوهرم در زمان حیات با رضایت خودشان تصمیم به خرید ماشین برای همسرم می کنند البته به صورت وام و همان زمان به نام همسرم می زنند و ماشین را بیمه می کنند. پدر شوهرم به رحمت خدا می روند و شوهرم اقدام به پرداخت اقساط وام می کنند که با دادن بیمه کلا پرداخت اقساط منتفی می شود و در واقع رایگان می شود. در آن زمان ارزش ماشین ۲۰ تومان بوده و حالا ۸۰ تومان شده و قصد فروش ماشیم را داریم. آیا خواهر و برادران همسرم از نظر شرعی از این ماشین حقی دارند؟
اگر پدر شوهر مبلغ وامی را که از بانک دریافت کرده است به شوهر شما قرض داده است، شوهرتان باید باقیمانده مبلغ را به ورثه بدهد؛ ولی اگر پدر شوهرتان با مبلغ دریافتی، ماشین خریده و در قبال پرداخت اقساط وام، ماشین را به شوهر شما بخشیده یا مصالحه کرده است، شوهر شما نسبت به باقیمانده مبلغ، تکلیفی ندارد.
همسرم چند سال پیش که مجرد بودند تصمیم می گیرند که از طرف مسکن مهر آپارتمانی ثبت نام کنند، ولی چون اون موقع فقط به متأهلین تعلق می گرفت، ایشون آپارتمان رو به نام برادرشون که متاهل بوده می گیرند؛ همه هزینه ها با خودشون و فقط از نام برادرشون استفاده شد. بعد ازدواج برادرشون فوت شدند و ۲۰ میلیون وام مسکن منزل ما چون بیمه عمر داشت بخشیده شد و سند آزاد شد و بعد از اون وراث سند رو به نام همسرم زدند. ولی حالا همسر برادر متوفی ادعا کرده که من و بچه هام از اون ۲۰ میلیونی که بیمه به شما داد سهم داریم و باید به ما بدین. آیا همسر متوفی و بچه هاش حقی از اون پول دارند؟ با اینکه ریالی در خرید آپارتمان و پرداخت بیمه مشارکت نداشتند؟
نسبت به پولهایی که بیمه پرداخت کرده است، همسر و بچه های متوفی حق مطالبه ندارند.
برخی از کشورها در صنایع پزشکی برای تولید برخی دارو ها از اسیدهای آمینه حشره خوراکی استفاده می کنند. آیا استفاده از آن جایز است؟
اگر این اسیدها ماده تولید شده حشره باشد، مانند عسلی که توسط زنبور تولید می شود، استفاده خوراکی از آن به خودی خود اشکال ندارد. اما اگر این اسیدها عرفاً جزئی از بدن حشره محسوب شوند، خوردن اجزاء حشرات جایز نیست؛ مگر این که در فرایند تولید دارو و امثال آن، اجزاء حشره، استحاله* یا مستهلک** شود یا معالجه بیمار منحصر در استفاده از اجزاء حشره باشد. ضمناً برای تولید و عرضه عمومی، رعایت قوانین و مقررات مرتبط با آن لازم است.
---------------------------
*استحاله: دگرگونی چیزی به صورتی که به حقیقت دیگری تبدیل شود، مانند چوبی که خاکستر شود یا سگی که در نمکزار به نمک تبدیل شود.
**مستهلک شدن: مخلوط شدن ماده ای با ماده دیگر به گونه ای که در نظر عرف (نه با دقت عقلی)، اجزاء ماده از بین برود، مانند شکری که در آب حل شود.