پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

موضوعات

پرسش و پاسخ (خمس)

ارتباط با پایگاه
کسی که یک ساختمان سه طبقه دارد و در یک طبقه آن خودش ساکن است و در طبقه دیگر، پسرش با خانواده ساکن است و طبقه سوم را هم اجاره داده است، آیا به آن دو طبقه اضافی ساختمان مزبور خمس واجب می شود یا نه؟
اگر اسکان فرزندش عرفاً جزء هزینه ها و شأن زندگی او محسوب می شود، طبقه دوم خمس ندارد، اما طبقۀ سوم را اگر با درآمد کسب تهیه کرده است و از ابتدا مورد نیاز نبوده و آن را اجاره داده است، خمس دارد.
ما برنج مصرفی هر سال را در فصل برداشت برنج می خریم. سال خمسی ما اوّل آبان است و تقریباً چیزی از این برنج را هنوز مصرف نکرده ایم. آیا باید خمس آن را بدهیم؟ در صورتی که مازاد مصرف سالانه خرید نمی کنیم؟
هر مقدار از مواد مصرفی ــ مانند برنج ــ که با درآمد بین سال تهیه شده و تا چند روز بعد از سال خمسی مصرف نشده است، خمس دارد.
چنانچه سر سال خمسی، منابعی از پول که اصل آن مشمول خمس نیست (نظیر هدیه یا پول مخمس) داشته باشیم و با آن ارز دیجیتال یا سهام بورسی خریده باشیم، آیا باید تفاضل ارزش آن برای محاسبه خمس بررسی شود؟
ذکر این توضیح لازم است که ارزهای دیجیتال گاهی در یک ساعت با ریزش شدید، منفی می‌شوند و در ساعت یا روز دیگر ممکن است با افزایش ارزش، روبرو باشند. ارزش این گونه دارایی ها صرفاً با فروش و تبدیل به پول قابلیت محاسبه دارد؛ حتی به دلیل خطرات تحریم و... امکان از بین رفتن سرمایه نیز وجود دارد.
در هر حال در سر رسید سال خمسی، ارزش افزوده این ارزها یا سهام، پس از کسر مقدار تورم، خمس دارد و ملاک در محاسبه، قیمتی است که سر سال خمسی خریدار دارد.
چنانچه شخصی کارمند باشد و هزینه ای تحت عنوان هزینه سفر و نقل مکان به او بدهند، با این توضیح که هر زمان محل کار وی جا به جا شود و به شهر دیگری برود، این مبلغ به او تعلق می‌گیرد و نه به صورت مستمر؛ آیا به این مبلغ، خمس تعلق می‌گیرد؟
در فرض مذکور اگر طبق قرارداد، هزینۀ سفر به انسان تعلق می‌گیرد، درآمد کسب، محسوب می‌شود و در صورتی که پس از امکان دریافت تا چند روز بعد از سال خمسی در امور زندگی، مصرف نشود، پرداخت خمس آن واجب است.
من تازه، مسلمان شده‌ام و پدرم همچنان بهائی است، ولی تقریباً همه اموالش را به من بخشیده است و در قسمتی از آن هم تصرفاتی انجام داده‌ام؛ آیا خمس بر من واجب است؟
اموالی که به شما بخشیده شده خمس ندارد ولی چنانچه خودتان از راه کسب و کار - هر چند با به کارگیری همان اموال - درآمدی کسب کرده‌اید، لازم است حساب سال خمسی داشته باشید.
شخصی بعد از ازدواج و تعیین مهریه همسرش، اولین حقوقش را دریافت کرده است. از زمان ازدواج 7 سال می‌گذرد و طی این 7 سال، خمسی نپرداخته است، اما قصد دارد هم اکنون خمس خود را محاسبه و پرداخت نماید؛ از طرفی به همسرش مهریه بدهکار است؛ آیا اجازه دارد هم اکنون کل داراییش (به جز بخشی که برای مایحتاج و تأمین مخارج زندگی باید نگه‌دارد) را برای جبران بخشی از مهریه به همسرش تحویل دهد؟
به طور کلی درآمدهایی که سال خمسی بر آن نگذشته است را می توان بابت مهریه همسر داد. اما پرداخت خمس مقداری که در فرض سؤال در این چند سال، اضافه بر مخارج سالانه شخص مزبور بوده، با محاسبه تنزل ارزش پول لازم است؛ البته با توجه به اینکه فرد مذکور، حساب سال نداشته و نمی‌داند که به هنگام صرف پول در خرید مایحتاج، آیا سال خمسی بر آن گذشته یا نه، در مورد پول خرید آنها بنابر احتیاط واجب باید با یکی از نمایندگان مقام معظم رهبری مصالحه نماید.
آیا ممکن است کسی به جای هر سال، در هر ماه خمس بدهد؟ آیا بعد از این که پولی به عنوان خمس جدا شد (در این فرض) رساندن آن به ذی حق، وجوب فوری دارد؟
محاسبه ماهانه خمس و پرداخت آن اشکالی ندارد و در صورت پرداخت، سر سال خمسی بار دیگر، خمس به آن تعلق نمی‌گیرد و نیز انسان اگرچه می‌تواند آن را کنار بگذارد اما مادامی که آن را به ولی امر خمس یا وکیل مسلّم ایشان نداده است خمس محسوب نمی شود.
1. شخصی دو خانه دارد که در یکی، خودش زندگی می‌کند و آن یکی را اجاره داده است، که قیمت آن خانه حدود صد میلیون تومان است؛ اما نمی‌تواند در پایان سال، خمس این مبلغ را بپردازد؛ وظیفه او چیست؟
2. آیا می‌تواند در پایان سال، خمس مبلغ اجاره را به جای آن بپردازد؟
ج1) خانه‌ای را که اجاره داده، سرمایه محسوب می‌شود و در صورتی که از درآمد کسب، خریداری کرده باشد - به قیمتی که سر سال خمسی ارزش داشته و قابل فروش است، با لحاظ تنزّل ارزش پول - متعلّق خمس است. ضمناً ناتوانی از پرداخت خمس، موجب از بین رفتن تکلیف نمی شود، بلکه واجب است هر زمان که توانایی پرداختِ بدهی بابت خمس را داشتید، آن را هرچند به تدریج بپردازید.
ج2) پرداخت مبلغ اجاره، برای خمس آن، اشکال ندارد. ولی خمس مبلغی از اجاره که بابت خمس پرداخت می‎شود نیز باید داده شود.
فردی پیش از فرا رسیدن سال خمسی، مبلغی جهت دارو و درمان، هزینه نموده و أسناد آن را جهت دریافت بیمه، به سازمان مربوطه ارسال کرده است. سازمان بیمه، بعد از گذشت سال خمسی، مبلغی را به ایشان پرداخت نمود. (نقداً یا چک روز یا به حساب ریخته یا...)
1-آیا به مبلغ دریافتی، خمس تعلق می‎گیرد؟
2- اگر به آن خمس تعلق می گیرد، آیا زمان پرداخت آن، هنگام دریافت مبلغ است؟ یا اگر تا سال خمسی بعد، هزینه نشد در آن زمان، باید خمس آن را بپردازد؟
ج1و2) اگر انسان هزینه درمان را از درآمد سال پرداخت کند و بعد از سال خمسی، بیمه، آن را به او برگرداند، به پول دریافتی از بیمه، خمس تعلق می گیرد، که باید بلافاصله پس از دریافت، فوراً پرداخت شود.
آیا هزینه طول درمان، خمس دارد؟ (هزینه ای که پزشک به خاطر استعلاج، استراحت داده و بیمه، پول استراحت را مثلاً روزی بیست تومان تا یک یا دو ماه می پردازد.) اداره بیمه این ماه پول را داده و ماه بعد، سال خمسی من است. آیا باید خمسش را بدهم؟
اگر پول‌های پرداخت شده بر اساس قرارداد بین گیرنده آن وجوه با بیمه باشد و یا اگر کارفرما حق بیمه را پرداخته و پرداخت کارفرما بر اساس شرط بین گیرنده و او (کارفرما) باشد، در این صورت حکم درآمد داشته و چنانچه از سال خمسی اضافه بیاید مشمول خمس است.
من در یک شرکت خصوصی بازرگانی کار می کنم، که در زمینه صادرات و خرید و فروش سنگ، فعالیت دارد. از نظر خمس، چون پول‎های شرکت در گردش است و نزدیک به یک تا دو میلیون بیشتر در حساب باقی نمی ماند؛ آیا خمس به کل سرمایه در گردش اموال شرکت، تعلق می گیرد یا فقط به این مقدار تعلق می گیرد؟ آیا مسئول هیأت اداری، می تواند خمس آن را بپردازد؟
درآمدی که صَرف سرمایه گذاری در شرکتی شده است، خمس دارد و هر یک از اعضا نسبت به سهم خود از مجموع دارایی شرکت، باید خمس بدهد و انجام این کار توسط مسئول هیأت اداری، متوقف بر کسب اجازه و وکالت از سهام‌داران شرکت است.
آیا لوازم سیسمونی مشمول خمس می شود؟
اگر در حدّ شان باشد، جزء مؤونه است و خمس ندارد.
اگر شخص سیدی خرجی خود را بالفعل ندارد، آیا می تواند سهم سادات بگیرد؟
در صورتی که شخص سید قادر به تأمین نیازهای متعارف سالانه نباشد، می تواند سهم ساداتی که از طرف ولی امر خمس اجازه داده شده است را دریافت کند.
اگر سال خمسی موجر نزدیک باشد، آیا وی می تواند از مستأجر بخواهد بر خلاف رویه هر ماهه، دو روز مبلغ وجه الاجاره را دیرتر بدهد تا موعد سال خمسی موجر بگذرد و خمس به آن تعلق نگیرد؟
چنین درخواستی موجب عدم تعلق خمس نمی شود.
بلیط هواپیمایی را برای مشهد تهیه کردم ولی قبل از رفتن به مشهد، سال خمسی ام فرا رسید. آیا باید خمس آن را پرداخت کنم؟
اگر زمان مسافرت به صورتی باشد که عرفاً لازم است بلیط آن زودتر تهیه شود، خمس ندارد.