پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

موضوعات

پرسش و پاسخ (اموال پیدا شده و مجهول المالک، مظالم)

ارتباط با پایگاه
1. چند‌ روز پیش انگشتری پیدا کردم و در محل یافت شده، نشانی و آدرس و تلفن داده و اعلام کردم؛ از طرفی مسافر هستم. آیا می توانم قیمت انگشتر را از طرف صاحبش به فقیر صدقه بدهم؟
2. اگر در این بازه زمانی انگشتر در جیبم باشد، آیا وضو و نماز صحیح است؟
ج1) اگر قیمت انگشتر به مقدار تقریبی دو و نیم گرم نقره یا بیشتر است، باید برای یافتن صاحب آن یک سال اعلان کنید - البته چون مسافر هستید می توانید به دیگران وکالت بدهید که این کار را از طرف شما انجام دهند -؛ و بعد از آن اگر صاحب مال پیدا نشد، می ‌توانید برای خود بردارید به قصد این که هر وقت صاحبش پیدا شد عوض آن را به او بدهید، یا برای او نگهداری کنید که هر وقت پیدا شد به او بدهید، ولی احتیاط مستحب آن است که از طرف صاحبش صدقه بدهید. و اگر در بین سالی که اعلان می کنید از پیدا شدن صاحب مال ناامید شوید، احتیاط واجب است که آن را صدقه بدهید.
ج2) اگر به وظیفه درست عمل کنید، بودن آن در جیب شما اشکالی ندارد، در هر حال در صورتی که در جیبتان باشد، نماز و وضو صحیح است.
اگر وسایل کسی در حال خسارت دیدن باشد و ما بدون اذن مالک اقدام به حفاظت و جلوگیری از خسارت کنیم، ولی اشتباهاً منتج به افزایش خسارت شود، آیا ضامن هستیم؟
موارد مختلف است، اگر مال مجهول المالکی باشد که در معرض تلف است و شما به قصد حفظ آن، اقدام کرده باشید، در صورتی که در حفظ آن کوتاهی نکرده باشید، ضامن نیستید.
آیا می توان به اعضای خانواده یا سرپرست خانواده (مثل مادر که تحت پوشش کمیته امداد است) ردّ مظالم داد؟
در فرض مذکور اگر رد مظالم برای خودتان باشد، نمی توانید به واجب النفقۀ خویش مثل فرزندان یا والدین بدهید؛ ولی دادن رد مظالم دیگران به واجب النفقه تان اگر فقیر باشند، اشکال ندارد.
سرپرست مجموعه ای علمی-پژوهشی هستم. بر اساس قانون مصوّب مجموعه، افراد حق جا گذاشتن هیچ وسیله ای را ندارند. اما گاهی برخی از وسایل شخصی جا می ماند و افراد حتی با گذشت چند سال، مراجعه نمی کنند. آیا می توان وسایل را به عنوان اشیای اعراض شده تلقی کرد تا مأموران جمع آوری زباله آنها را ببرند؟ آیا می توان به موسسات خیریّه داد و یا اشیاء را فروخت و صرف امور عام المنفعه کرد؟
اگر از قرائن و شواهد و یا بر اساس تعهد اولیه مبتنی بر قانون مصوب مجموعه، مطمئن هستید که این افراد از وسائل خود اعراض کرده و یا اجازه تصرف داده اند، مخیّرید که از آنها در مجموعه خود استفاده کنید و یا به مجموعه خیریّه دیگر بدهید؛ اما اگر نسبت به اعراض از این وسائل یا رضایت صاحبان آنها مطمئن نیستید و امیدی به پیدا کردن صاحبان آنها ندارید، باید آن اشیاء و یا قیمت آن را به فقرای متدین صدقه بدهید هرچند مطابق احتیاط، آن است که با اذن حاکم شرع باشد.
بال کبوتری چیده و کوتاه شده و قدرت پرواز کردن ندارد؛ به خاطر احتمال به خطر افتادن و یا این که طعمه حیوان نشود، او را در قفس نگهداری می کنم. برای یافتن صاحب کبوتر چه وظیفه ای دارم؟
باید از همسایه ها و خانه های نزدیک برای یافتن صاحب کبوتر (که بالش چیده شده و می دانید از دیگران است) جستجو کنید و چنانچه از پیدا کردن صاحب آن مأیوس شدید، کبوتر یا قیمت آن را از طرف صاحبش به فقیر صدقه بدهید.
در پرداخت ردّ مظالم، آیا باید مبلغ تعیین شده، به فقیر داده شود یا می‌توان اقلام مایحتاج خوراکی روزانه و وسایل مورد نیاز را تهیه کرد؟
در مورد ردّ مظالم و لقطه، باید همان مالی را که متعلق به دیگران است یا مبلغش را از طرف صاحبش به فقیر صدقه دهید و تبدیل آن به اشیاء دیگر جائز نیست، مگر این که از فقیر برای قبول صدقه و تبدیل آن به مال دیگر وکالت بگیرید.
حقّی از مدرسه حوزه علمیه بر ذمه ام است؛ اگر از معاون آموزشی یا مدیر مدرسه حلالیت بطلبم، آیا این حقّ ادا شده است و برئ الذمه می شوم؟
موارد مختلف است. به هر حال اگر معاون آموزش اختیار قانونی چنین کاری را داشته است کافی است.
اگر مبلغی به حساب واریز شود و واریز کننده هم معلوم نباشد و یا بدانیم واریز مبلغ مذکور به خاطر اشکال بانکی است، تکلیف چیست؟
موارد مختلف است؛ اگر اطمینان دارید مبلغ مذکور متعلق به شما نیست، حق استفاده از آن را ندارید و باید به صاحبش برگردانید و اگر از دسترسی به مالک مأیوس هستید از جانب او به فقیر صدقه بدهید و در صورت شک، چنانچه حسابی است که به طور معمول فقط درآمد خودتان به آن واریز می شود، مصرف کردن آن اشکال ندارد.
کارت ویژه سوار شدن اتوبوس واحد بدون علامت و نشانه پیدا کردم اگر در کف خیابان می‌ماند زیر چرخ ماشین‌ها از بین می‌رفت و غیر قابل استفاده می‌شد؛ آیا می توان از کارت مذکور استفاده کرد و پول آن را از طرف صاحب کارت صدقه داد؟
مالی که انسان پیدا می‌کند چنانچه قیمتش کمتر از دو و نیم گرم نقره باشد تملک آن در همان حال بدون تعریف و فحص از مالکش جایز است؛ و اگر قیمتش بیشتر باشد و نشانه‌ای نداشته باشد که به واسطه آن، صاحبش معلوم شود، احتیاط واجب آن است که از طرف صاحبش به فقیر، صدقه بدهید.
1. مقداری بدهی بر عهده دارم که به هیچ عنوان مقدار بدهی و مالک آنها را نمی شناسم. آیا اجازه هست که به فقیر بدهم؟ تا چه مقدار می توان به فقیر داد؟
2. مال مجهول المالکی که پیدا شده (لقطه) آیا قابل تملّک شخصی است؟
ج1) در ردّ مظالم (هر مقدار که باشد) جایز است خودتان آن را به فقیر متدین و عفیف بدهید هر چند احتیاط مستحب آن است که از حاکم شرع اجازه بگیرید. و در فرض سوال به مقدار حداقلی که یقین دارید بدهی بر عهده شما است، صدقه دهید مثلا اگر بین 1000 تومان و 2000 تومان تردید دارید، همان مقدار کمتر، کفایت می کند.
ج2) حکم مال پیدا شده (لقطه) با حکم مجهول المالک متفاوت است. یکی از این تفاوت ها این است که در مجهول المالک به هیچ وجه اجازه تملّک مال داده نشده اما در لقطه تحت شرایطی که در رساله بیان شده است می توان آن را تملّک کرد.
اگر شخصی به وسیله قلاب ماهی گیری، ساعتی را از درون آب پیدا کند، آیا آن ساعت حکم لقطه دارد؟
ساعت مذکور در فرض سؤال که صاحبش آن را گم کرده است، حکم لقطه را دارد.
آیا می توان ماهیانه مبلغ 50 یا 100 هزار تومان به عنوان رد مظالم جهت عمران و آبادی مناطق محروم به گروههای جهادی بدهم؟
اگر بخواهید به عنوان ردّ مظالم محسوب شود، باید پول را از طرف کسانی که به آنها بدهکار هستید و دسترسی به آنها ندارید، به فقیر صدقه بدهید.
جایگاه‌ دار پمپ گاز هستم و گاهی اوقات مقداری پول خرد دست ما می‌ماند و شاید بعضی‌ها راضی نباشند؛ آیا این پول برای ما حلال است؟
حلال نیست، مگر این که با رضایت صاحبان پول باشد.
اگر کسی مبلغی را به صورت ربا گرفته باشد، بعد متوجه گناه خود شده و قصد باز پس دادن مبلغ اضافه را دارد ولی پیدا کردن شخص ممکن نیست و حتی جستجوی شخص، مفسده‌ای هم به دنبال دارد؛ این مبلغ اضافه دریافت را چه باید بکند؟ ضمناً به دلیل گذشت زمان مبلغ و درصد سود دریافت شده را فراموش کرده ام چه باید کرد؟
اگر از پیدا کردن طرف مقابل، مأیوس است باید به مقدار حداقلی که یقین دارد، از طرف او به فقیر صدقه بدهد و احتیاط مستحب آن است که برای پرداخت صدقه از حاکم شرع اجازه بگیرد.
قبل از سن تکلیف با هماهنگی و فریب کاری دوستم، با امکانات و هزینه بسیج به اردو رفتم در حالی که عضو پایگاه بسیج نبودم؛ آیا راهی برای جبران هزینه های جاری اردو وجود دارد؟ آیا می توان مبلغ مشخصی را به عنوان ردّ مظالم به حاکم پرداخت کرد؟ تکلیف چیست؟
شرکت در اردوی مذکور تابع قانون است و اگر طبق قانون باید خسارتی پرداخت کنید، خسارت مربوطه را به همان پایگاه بسیج بپردازید و رد مظالم به حاکم کفایت نمی کند.