پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

موضوعات

پرسش و پاسخ (اموال پیدا شده و مجهول المالک، مظالم)

ارتباط با پایگاه
اگر کسی به دیگری بگوید که لقطه را به او بدهد؛ کدام یک مسئول است؟
اگر فرد مذکور، مال پیدا شده را برای خودش بر ندارد و به او برساند، بنابر احتیاط واجب هر دو نفر طبق احکام لقطه عمل نمایند.
بنده در گذشته با فردی آشنا بودم و سلام و احوال پرسی خوبی داشتیم. زمانی برای خرید با او به مغازه ای رفتم، فروشنده پول خُرد نداشت؛ لذا ایشان مبلغ خرید بنده را حساب کرد و چون مبلغ، ناچیز بود (ده هزار تومان) سخنی هم از باز پس گیری آن نگفت. با توجه به اینکه خود ایشان روابطش را با من بر هم زده است، آیا دَینی بر عهدۀ بنده است؟ اگر دینی باشد، باید مبلغ را به خود ایشان بدهم یا می توانم از طرف ایشان به صندوق صدقات بیندازم؟
در فرض مذکور اگر آن فرد مبلغ را به شما نبخشیده و از آن گذشت نکرده است، باید به خود ایشان بدهید - هر چند با وکالت دادن به دیگران یا به صورت ناشناس - و پرداخت آن مبلغ به صندوق صدقات کفایت نمی کند.
اگر در مسجد کفش کسی با کفش ما عوض شود، آیا می‌توان کفش دیگری را پوشید؟
اگر بدانید کفشی که برداشته اید مال کسی است که کفش شما را برده است، بعد از فحص و یأس از یافتن صاحبش می توانید در آن تصرف نمایید، بلکه به عنوان تقاصّ از مال خود، آن را تملک نمایید؛ البته اگر آنچه که موجود است از آنچه که برده شده، بهتر باشد، باید تفاوت، ملاحظه شود، و مقدار تفاوت را بعد از یأس از صاحب کفشی که باقی مانده، صدقه بدهید. اما اگر ندانید آنچه که باقی مانده مال کسی است که کفش شما را برده یا مال دیگری است باید با آن معامله مجهول المالک نمایید؛ یعنی باید از صاحب آن تفحص کنید و در صورت یأس از یافتن او، آن را صدقه بدهید.
اگر انسان شیء پیدا شده را برداشت و بلافاصله سر جایش گذاشت، آیا احکام لقطه را باید مراعات کند؟
در فرض سوال اگر انسان شئ پیدا شده را بردارد احکام لقطه را باید مراعات کند ولی اگر با دست و یا پا به کناری بیندازد (بدون اینکه بردارد) حکم لقطه را ندارد.
آیا پوشیدن لباسی که شک دارم متعلق به خودم است یا دیگری، جایز است؟
اگر لباس را در مکانی از خانه یافته اید که معمولا غیر خودتان کسی به آنجا رفت و آمد ندارد، مال شما محسوب می‎شود، اما اگر در جایی یافته اید که مردم در آن تردّد دارند، مانند بیرونی خانه که برای میهمان ها و واردین و عیادت کنندگان آماده شده است و میهمان خانه ها و مانند آن ها، حکم لقطه را دارد.
آیا از اموال خودم می توانم برای پدربزرگ مرحومم به فقرا ردّ مظالم بدهم؟
اشکال ندارد.
در سن 6 سالگی در حین دعوا با پسر همسایه، شیء تیزی به طرف او پرتاب کرده و سبب جراحت پیشانی او شدم. اکنون هیچگونه آدرس و نشانه ای از او ندارم تا حلالیت بطلبم؛ تکلیف چیست؟
در فرض سوال اگر به هیچ نحو امکان یافتن فرد مذکور نیست و از پیدا کردن ایشان مأیوس هستید، باید مقدار دیه را از طرف او به فقیر متدین و عفیف صدقه بدهید هرچند بنا بر احتیاط مستحب از حاکم شرع اجازه بگیرید.
قاشق مجهول المالکی در اختیارم بود، که گم شد؛ تکلیف چیست؟
باید قیمت آن را از طرف صاحبش صدقه بدهید، مگر این که برای حفظ آن از تلف برداشته باشید و در حفظ آن کوتاهی نکرده باشید، که در این صورت تکلیفی ندارید.
پارچه و لباس هایی که صاحبان آنها بخاطر فراموشی از تحویل لباس هایشان و یا عدم پرداخت کامل حق الزحمه، نزد خیاط مانده است، آیا می توان آنها را به افراد مستحق داد و یا صرف امور خیریه کرد؟
اگر دسترسی به صاحبان پارچه ها ندارید، باید آنها یا قیمتشان را از طرف صاحبانش به فقیر عفیف متدین، صدقه بدهید.
حدود 6 سال مستاجر هستم. در پارکینگ خانه موتوری بدون صاحب موجود است. با پرس و جو از دیگر ساکنین و همسایگان و گزارش به پلیس 110 مالک موتور مشخص نشد. آیا می توان در آن تصرف و استفاده کرد؟
تصرف یا استفاده از موتور مذکور جایز نیست؛ بنا بر این اگر در موتور تصرف نکرده اید تکلیفی ندارید اما اگر در آن تصرف نموده اید (ولو مثلا آن را دست گرفته باشید) در این صورت موتور مذکور حکم مجهول المالک دارد و باید موتور یا پولش به فقیر متدین صدقه داده شود.
چند سال قبل در سفر به شهری دیگر در حال رانندگی به ماشین پارک شده، خسارت وارد کردم. اکنون دسترسی به مالک ماشین ندارم؛ تکلیف چیست؟
اگر پیدا کردن صاحب آن ممکن است، ولو با صرف هزینه، لازم است به نحوی مالک آن را پیدا کنید و رضایتش را جلب نمایید و الّا خسارت وارده را از طرف صاحب آن به فقیر عفیف متدین، صدقه بدهید؛ هرچند مطابق احتیاط، آن است که با اذن حاکم شرع باشد.
آیا تملّک و استفاده از محموله لنج غرق شده که روی سطح آب دریا پراکنده شده، با توجه به این که صاحب محموله عوض آن را از بیمه دریافت می کند، جایز است؟
اگر مطمئن باشید که مالکان این وسائل از آن اعراض کرده اند و ملک بیمه یا شرکت دیگری نشده، برداشتن و استفاده از آن ها اشکالی ندارد، در غیر این صورت اگر برداشته اید و از پیدا کردن صاحبش مأیوس هستید، باید قیمت یا خود آن را از طرف صاحبش به فقیر صدقه بدهید.
مدت شش ماه روی پشت بام خانه، چیزی شبیه سفره به ابعاد تقریبی دو متر، پیدا شده که ظاهراً باد آورده است. سفره را دور انداختم. در چنین مواردی تکلیف چیست؟
در فرض سؤال اگر آن سفره را بر نداشته باشید تا این که فاسد شده و قیمتی نداشته باشد، تکلیفی ندارید.
پرنده اهلی که در طبیعت رها شده و معلوم نیست فرار کرده یا صاحبش از آن اعراض کرده و مجدداً افرادی، پرنده را به دام انداخته و خرید و فروش می کنند، آیا می توان چنین پرنده ای را خرید؟
در هر صورت تا یقین ندارید مالک اصلی پرنده از آن اعراض کرده است، خرید آن جایز نیست و موجب ضمان است.
مالی را که قیمت آن از یک درهم بیشتر بود پیدا کرده و مدتی از آن استفاده کردم؛ سپس رد مظالم دادم. آیا کفاره‎ای بر ذمه‌ام هست؟
کفاره ندارد ولی ضامن هستید و باید اجرت المثل مدتی را که استفاده کرده‎اید و نیز اصل آن را به صاحبش برگردانید؛ البته چنانچه از پیدا کردن او مأیوس هستید، باید اصل - یا قیمت آن - و اجرت مذکور را از طرف او به فقیر صدقه بدهید. هرچند مطابق احتیاط مستحب، آن است که با اذن حاکم شرع باشد.