پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

موضوعات

پرسش و پاسخ (نذر، قسم و عهد)

ارتباط با پایگاه
آیا فردی می‌تواند به دیگری بگوید که تو به جای من نذر کن و در صورت برآورده شدن حاجتم، هر چه نذر کرده باشی، من ادا می‌کنم؟
اگر به دیگری وکالت در نذر داده باشد و وکیل هم صیغه نذر را بخواند، اشکال ندارد.
آیا نذر غیر مسلمان صحیح است؟ یعنی اگر غیر مسلمان در زمان کفر خود انجام یا ترک کاری را نذر کرد (مثل برخی مسیحیان یا یهودیان که برای امام حسین علیه السلام نذر می کنند) و بعد اسلام آورد، آیا باید به نذرش عمل کند و اگر عمل نکرد، باید کفاره بدهد؟
اگر صیغه نذر را با شرایط شرعی آن خوانده باشد، عمل به آن واجب است.
1. نذری کردم و به صورت کاملاً صحیح صیغه نذر را خواندم؛ نذری که کردم هنوز برآورده نشده است و چون قبول نشده است، چیزی بر من واجب نیست؛ می خواهم شرطی که برای نذر گذاشته ام را کلاً تغییر بدهم و حتی مواردی که درصورت برآورده شدن حاجت بر من واجب می‌شود هم می‌خواهم تغییر بدهم به عنوان مثال من نذر کردم که اگر به درآمد ماهانه 20 میلیون از این سیستم رسیدم در روز اربعین به 200 نفر غذا بدهم؛ حال می‌خواهم مثلاً نذری که در بالا گفتم را تغییر بدهم به اینصورت که هم اون 20 میلیون را تغییر بدهم و هم 200 نفر غذا را کلا با موارد دیگر عوض کنم، این را چطور باید تغییر بدهم؟
2. این که من در هنگام بیان نذر، چند بار صیغه نذر را گفتم، آیا عمل به نذر برای من چند برابر می‌شود؟
ج1) به طور کلی اگر نذر با شرایط شرعی آن از جمله صیغه نذر شرعی که در رساله‌ها آمده است محقق شود، حتی در فرض سؤال امکان تغییر آن نیست.
ج2) اگر قصدتان همان نذر اول بوده است، عمل به آن چند برابر نمی‌شود.
خانمی نذر کرده است اگر حاجتش برآورده شد النگوی خاصی را در راه خدا بدهد؛ اما قبل از بر آورده شدن حاجت، النگو را می‌فروشد. آیا در صورت گرفتن حاجت، قیمت یا مثل را بدهکار است یا باید کفاره نذر را بدهد؟
اگر صیغه مخصوص نذر* را نخوانده‌ است، تکلیفی ندارد؛ اما اگر صیغه نذر را با شرایط شرعی آن خوانده است، در صورت امکان باید النگو را پس بگیرد و به نذر خود عمل کند و اگر نمی‌تواند پس بگیرد، بنا بر احتیاط واجب باید بدل (مثل و اگر موجود نیست، قیمت) آن النگو را در راه خدا بدهد و کفاره شکستن نذر نیز به عهده‌اش آمده است.
----------------------
* صیغه نذر عبارت است از« لله علیّ أن افعل کذا...» و می‌تواند ترجمه آن را بگوید که عبارت است از «برای خدا بر من است که فلان کار را انجام بدهم» و اگر بگوید: "برای خدا نذر می‌کنم فلان کار را انجام دهم"، بنابر احتیاط واجب باید به آن عمل کند. اما با صرف عبارت "نذر می کنم" نذر شرعی محقق نمی‌شود.
آیا ادای نذر، قبل از برآورده شدن آن، اشکال دارد؟
اگر نذر شرعی مشروط به برآورده شدن حاجتی باشد، ادای آن قبل از تحقق حاجت، کفایت نمی‌کند و در صورت تحقق آن، باید به نذر عمل شود.
با خدا عهدی بسته بودم که متأسفانه آن را شکستم، اما توانایی بر کفاره ندارم ولی می توانم صدقه بپردازم. آیا صدقه دادن کافی است؟
اگر صیغه مخصوص عهد* را نخوانده اید، تکلیفی ندارید؛ ولی اگر صیغه مخصوص عهد خوانده شده و عمداً آن را شکسته اید باید یا دو ماه روزه بگیرید که 31 روز آن پشت سر هم باشد و یا اینکه شصت فقیر را غذا بدهید**. البته باید توجه داشت که لازم نیست به صورت یک جا این موارد به فقیر داده شود و می توانید به صورت تدریجی هم انجام دهید. اگر کسی هیچ یک از دو موردی را که برای کفاره مخیر است، نتواند انجام دهد، باید به هر تعداد فقیر که قادر است، غذا بدهد و احتیاط آن است که استغفار هم بکند و اگر به هیچ وجه قادر بر غذا دادن به فقرا نیست، کافی است که استغفار کند، یعنی با دل و زبان بگوید: اَستَغفِرُ اللهَ (از خداوند بخشایش می‌طلبم).
-----------------------------------------
* صیغه عهد به زبان عربی: «عاهدت اللٰه ...» یا «علیّ عهد اللٰه...» به زبان فارسی: «با خدا عهد می کنم که...» یا «بر من است عهد خدا که...».
** غذا دادن به شصت فقیر را می‌توان به دو صورت انجام داد:
1. با غذای آماده آنان را سیر کرد.
2. به هر نفر 750 گرم (یک مُد) گندم، آرد، نان، برنج یا سایر مواد غذایی داد.
1. در کفاره قسم مقدار و ملاک پوشاندن فقیر چیست؟ آیا یک پیراهن یا یک شلوار کافی است یا باید یک دست پیراهن و شلوار باشد؟
2. آیا باید لباس مخصوص خارج از منزل باشد یا لباس داخل منزل و لباس راحتی نیز کفایت می کند؟
ج1) باید آنچه به فقیر داده می شود، عرفاً لباس محسوب شود و بدن را بپوشاند. برای هر فقیر یک شلوار هم کافی است، ولی احتیاط مستحب آن است که با پیراهن باشد.
ج2) تفاوتی ندارد.
اگر کسی به صورت اشتباهی عهد شرعی را نقض کند، آیا باید کفاره بدهد؟
در فرض سؤال اگر از روی غفلت و سهواً خلاف عهد شرعی عمل شده باشد، عهد شکسته نمی شود و کفاره ندارد.
آیا می توان کفاره را به شماره حساب خیریه واریز کرد؟ آیا حتماً باید گفته شود که این پول، صرف طعام شود؟
در اطعام، طعام و پوشاندن فقیر، دادن پول کفاره کفایت نمی کند؛ مگر این که اطمینان داشته باشید که مسئولین خیریه به وکالت از شما آن چیزی را که در نظر دارید، می خرند و به فقرا می دهند.
اگر کسی عملی را در ذهن داشته باشد و بعد بگوید به خدا قسم کاری که در ذهن دارم را انجام می دهم، آیا صحیح است؟
اگر کاری را که در نظر گرفته است مرجوح نباشد، باید به قسم عمل کند.
شخصی نذر کرده، بعد از رفع مشکل به فردی کمک مالی کند، در حالی که مشکل حل شده ولی فرد مورد نظر فوت شده است. تکلیف چیست؟ آیا باید مال را ورثه بدهد؟
اگر صیغه مخصوص نذر* را ـ که در رساله های عملیه ذکر شده ـ نخوانده است، عمل به آن واجب نیست و اختیار آن با خود او است؛ اما اگر نذر را با صیغه شرعی انجام داده، در فرض سؤال، باید مال مورد نظر را بنابر احتیاط واجب به ورثه او بدهد.
----------------------
* صیغه نذر عبارت است از «لله علیّ أن افعل کذا...» و می‌تواند ترجمه آن را بگوید که عبارت است از « برای خدا بر من است که فلان کار را انجام بدهم». و اگر بگوید: "برای خدا نذر می کنم فلان کار را انجام دهم" بنابر احتیاط واجب باید به آن عمل کند. اما با صرف عبارت "نذر می کنم"، نذر شرعی محقق نمی شود.
کسی که نذر شرعی کرده است تا قرآن بخواند، اگر موقع تلاوت قاری قرآن، به قرآن نگاه کند و گوش دهد، آیا عمل به نذر محقق می شود؟ یا باید از روی قرآن تلاوت کند تا نذر ادا شود؟
اگر نذر، "خواندن قرآن" بوده، با تلاوت، نذر ادا می شود و صرف نگاه و گوش دادن به قرآن، کافی نیست.
گوسفندی برای درمان فرزندم نذر کردم؛ آیا می توان قیمت گوسفند را برای خرید جهیزیه مستمند هزینه کرد؟
اگر صیغه مخصوص نذر را نخوانده‌اید، اختیار با خودتان است و اگر خوانده شده باید بر طبق نذر عمل شود و پرداخت پول آن در مورد سؤال کافی نیست.
شخصی در احساسات و هیجانات، زیاد نذر می کند که ادای آن سخت است؛ تکلیف چیست؟
اگر شرایط نذر* را رعایت کرده است، صرف نذر در احساسات و هیجانات حتی اگر مقداری سخت باشد موجب ساقط شدن وظیفه نمی شود.
-----------------------------------
*شرایط انعقاد نذر عبارتند از:
1. صیغه نذر: در انعقاد نذر، صرف نیت کافی نیست و ذکر صیغه لازم است (که در رساله های عملیه بیان شده است).
2. متعلق نذر (آنچه در نذر بیان شده انجام یا ترک آن) باید رجحان داشته باشد.
3. باید متعلق نذر مقدور ناذر باشد و مشقت فراوان یا ضرر قابل توجه نداشته باشد؛ مثلاً کسی که روزه برایش ضرر دارد، نمی‌‌تواند نذر کند که روزه بگیرد یا کسی‌‌ که توان راه رفتن ندارد، نمی‌‌تواند نذر کند که با پای پیاده به کربلا برود.
4. شخص نذر کننده باید بالغ، عاقل، دارای اختیار و دارای قصد باشد و همچنین اگر در مورد مال خود نذر کرده، محجور (مثل سفیه یا مفلس) نباشد. همچنین صحت نذر زنی که با شوهر خود زندگی می کند، منوط به اجازه شوهر است.
نذر کردم برای خدا که اگر اتفاق خوبی در زندگی ام ایجاد شود، هفت جزء قرآن را تا زمان معینی حفظ کنم. به خاطر خدمت سربازی و عدم آمادگی و شرایط روحی نتوانستم به نذر عمل کنم. تکلیف چیست؟
اگر در نذر، عبارت مذکور در سؤال را به زبان گفته اید، بنابر احتیاط واجب باید به نذرتان عمل می کردید و اگر امکان این کار وجود داشت و به نذر عمل نکرده باشید، بنا بر احتیاط واجب باید کفاره بدهید. کفاره عمل نکردن به نذر، اطعام ده فقیر و یا پوشاندن آنهاست و در صورتی که نتوانید، باید سه روز روزه بگیرید که بنابر احتیاط پشت سر هم باشد.